2013-06-21 Noc Świętojańska

W noc letniego przesilenia, zwaną Nocą Świętojańską, Sobótką czy też Kupalnocką, Muzeum Etnograficzne w Ochli organizuje 22 czerwca – zgodnie z tradycja – wspólną zabawę. Noc Kupały wywodzi się z pogańskich tradycji. Obrzędy związane z najkrótszą nocą w roku powszechnie były kultywowane u wszystkich ludów indoeuropejskich. 

 
Znajdziemy tu wiele wspólnych elementów, a zwłaszcza palenie ognisk sobótkowych. Taki ogień miał odstraszyć złe moce lub osłabić ich działanie.  W zależności od regionu święto nazywano Sobótką, Kupalnocką. Po przyjęciu chrześcijaństwa noc zaczęto nazywać Nocą Świętego Jana.

Fot. Archiwum muzeum

Sobótkowe ognie oczyszczające

Letnie przesilenie to również święto wody, miłości, słońca i księżyca. Znana jest piękna pieśń, opowiadająca jak to pierwszej wiosny po stworzeniu świata, Księżyc wziął ślub ze Słońcem.

Kiedy jednak Słońce po nieprzespanej nocy poślubnej wstało i wzniosło się ponad horyzont, Księżyc je opuścił i zdradził z Jutrzenką. Od tamtej pory oba ciała niebieskie są wrogami, którzy nieustannie ze sobą walczą i rywalizują – najbardziej podczas letniego przesilenia, kiedy noc jest najkrótsza, a dzień najdłuższy.

Oczyszczająca moc wody i blask sobótkowego ognia wspomagały działania sił magicznych, zaklęć i praktyk miłosnych.

W Dąbrówce Wielkopolskiej wierzono, że tej nocy chodziły cioty – kobiety, które dzięki swoim powiązaniom z diabłem, mogły wyrządzić ludziom krzywdę, np. uprowadzić kawalerów czy dzieci. Aby się przed nimi ustrzec, zatykano gałązkę olszyny przed wejściem do domów i zabudowań gospodarczych.

Fot. Archiwum muzeum

1. Wicie wianków

2. Dziewczyny we wiankach

Nieodłącznym elementem Sobótki były wróżby miłosne. Puszczony na wodę wianek wieścił przyszły ożenek. Dziewczęta z wielką uwagą obserwowały. Na brzegu i w łódkach czyhali na wianki liczni kawalerowie.

Dziewczyna wiedziała, że schwytanie przez chłopca jej wianka jest dobra wróżbą, gwarancją rychłego zamążpójścia, toteż zdobywca wianka mógł liczyć na wdzięczność dziewczyny.

Popłyniecie wianka w dal odsuwa w czasie zamążpójście. Do tragicznych przepowiedni zaliczano jego zatonięcie lub też utkniecie w przybrzeżnych szuwarach, co wróżyło śmierć dziewczyny lub utratę panieńskiego wianka.

W dawnych wierzeniach znajdziemy również podanie o szukaniu kwiatu paproci, który miał zakwitać w tą jedną noc. Znalazcy zapewniał bogactwo i dostatek.

W programie wspólnej zabawy organizatorzy przewidzieli wicie wianków, warsztaty zielarskie, wróżby miłosne, skoki przez ogień, puszczanie wianków, szukanie kwiatu paproci oraz koncerty zespołów.

Dodatkową atrakcją będzie iluminacja wybranych obiektów na terenie skansenu realizowana we współpracy z firmą LUG.

Zobacz też:

Tradycje sobótkowe http://wiano.eu/article/2188

Wianki świętojańskie http://wiano.eu/article/1729

Wianki świętojańskie http://wiano.eu/article/1092

Dzień zakochanych http://wiano.eu/article/802