Pobierz MP3
- Opowieść O czarnoksiężniku i trzech dziewicach
Konkurs na pamiątkę czytaj
Festiwal Czango czytaj- Kolęda Hej w dzien narodzenia
Kolędy Podkarpacia czytaj - Kujawiak od Bachorzy
Od Kujaw po Bałtyk czytaj
Festiwal Czango czytaj
Partnerzy
Kontakt
2015-11-23 Od włókna do płótna
Jak z łodyg ususzonego lnu wydobyć włókno, z którego na krośnie tka się płótno lniane? Trzeba słomę lnianą, zwaną paździerze, połamać i pokruszyć, a potem wyczesać resztki zdrewniałej łodygi za pomocą szczotek. Proces obróbki lnu oraz warsztat tkacki pokazało Muzeum Rolnictwa w Szreniawie na imprezie folklorystycznej Jesień w domu i zagrodzie.
Fot. Archiwum własne
1. Międlica, na której kruszono słomę lnu, by wydobyć włókna
2. Słoma lnu i wydobyte włókno - fragment wystawy w muzeum w Szreniawie
3. Międlica - fragment wystawy w muzeum w Szreniawie
4. Grzebienie, na którym oddziela się włókno od paździerzy - fragment wystawy w muzeum w Szreniawie
Niegdyś każda gospodyni wiejska uprawiała len i poddawała go obróbce w ramach gospodarstwa domowego. Charakterystyczny odgłos pracujących międlic i cierlic – narzędzi do gniecenia lnianej słomy - rozchodził się po wsiach na jesieni w miesiącu, który nazywamy październikiem. Jak mówi stare przysłowie: paździerze baba z lnu cierlicą bierze.
Była to żmudna robota i czasochłonna. Międlica i cierlica – to narzędzie przypominające tępe nożyce. Dolna część ma wycięty jeden rowek, górna zaś jest wyposażona w jedno otrze. Ostrza górnej uderzając w słomę trafiają w wycięcia dolnej deski, łamiąc części zdrewniałe podkładanej słomy.
Potem pokruszoną słomę trzeba było wyczesać z włókna za pomocą grzebieni i szczotek.
Fot. Archiwum własne
1. Czesanie lnu na szczotkach
2. Zrywanie lnu na polu i suszenie - fragment wystawy w muzeum w Szreniawie
3. Szpularz
4. Szpule z nicią lnianą
Kiedy już włókno zostało oczyszczone, wówczas kobiety wiejskie musiały uprząść na kołowrotku z pęku lnu zwanego kądzielą nić lnianą. Na przęślicy czyli na specjalnym drążku umocowanym do ławki kołowrotka mocowano kądziel. Następnie prządka – kobieta, która przędła nić – skręcała palcami włókno.
Wyprodukowane nici zwijano na motowidle w motki i prano w ciepłej wodzie z dodatkiem ługu mydlanego lub sody.
Po wypraniu przędzę płukano, suszono, rozpinając na dwóch żerdziach. Dolną żerdź obciążano, aby łatwiej przędzę wyciągnąć. Suche motki zwijano w kłębki lub nawijano na szpule.
Do nawijania na szpule służył przyrząd zwany szpularzem (potakiem lub sukadłem). Przygotowano na nim szuple z przędą na osnowę i na wątek.
Następnie przędzę nawijano na wał nadawczy warsztatu tkackiego.
Szpulki z nawiniętą na szpularzu przędzą osnowową umieszczano w drewnianych dwurzędowych ramach zwanych grotownicami.
Fot. Archiwum własne
1. Przygotowywanie przędzy osnowowej do zakładania na warsztat tkacki
- fragment wystawy w muzeum w Szreniawie
2. Warkocz przędzy osnowowej
3. Tkanie na krosnach - fragment wystawy w muzeum w Szreniawie
4. Krosna - zakładanie przędzy rozpoczyna się od wałka umiejętnie rozplatając warkocz
Stąd nitki przewlekane przez otwory przepustnicy trafiały na snowadło i dalej jako osnowa na wał krosna. Snucie osnowy na snowadle i zakładanie jej na warsztat było pracą na tyle skomplikowaną, że umiały ją wykonać nieliczne we wsi gospodynie, dlatego też nawijanie osnowy często odbywało się w ramach pomocy sąsiedzkiej.
Pracownice muzeum pokazały jak nakładać osnowę na warsztat tkacki.
Od paździerzy do krosna
Zobacz też:
Artyku�y polecane
- Tłusty czwartek
dodano: 2012-02-15 | ( komentarzy: 0 ) - Kujawskie zapusty
dodano: 2014-03-07 | ( komentarzy: 0 ) - Ścinanie Śmierci
dodano: 2012-02-23 | ( komentarzy: 0 ) - Grupy zapustne
dodano: 2015-02-01 | ( komentarzy: 0 ) - Ceramika bolimowska
dodano: 2015-07-23 | ( komentarzy: 0 )
Najcz�ciej czytane
- Kwiaty z bibuły
dodano: 2013-01-07 | ( komentarzy: 0 ) - Kwiaty z bibuły
dodano: 2011-05-18 | ( komentarzy: 0 ) - Przepis na krochmal
dodano: 2010-01-10 | ( komentarzy: 3 ) - Jak zrobić beczkę
dodano: 2012-09-17 | ( komentarzy: 0 ) - Wieniec dożynkowy
dodano: 2012-07-29 | ( komentarzy: 0 )