2013-08-03 Żniwa w skansenie

Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu przypomni bogatą tradycję żniwną podczas imprezy plenerowej „Żniwa w skansenie” (4 sierpnia).  Pokazy odbędą się na przylegających do zabudowań chłopskich polach, a także w stodołach.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

1. Zbieranie zboża

2. Koszenie zboża z użyciem kosiarki konnej

W pierwszych promieniach słońca, gdy poranne mgły zaczynały już z wolna opadać gospodarz wychodził w pole. Zbierał w dłonie kilka kłosów, po czym rozcierał je, by ocenić dojrzałość i suchość nasion.

Z zadowoleniem kiwał głową, stwierdziwszy, że w tym roku żniwa będą urodzajne. Kosy zostały już dobrze wyklepane, można więc było rozpocząć zbiory.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

Zgodnie z tradycją to on zżął pierwsze łodygi, a następnie ułożył je w znak krzyża na miedzy. Po nim na niwę ruszyli pozostali żniwiarze, zachowując odpowiedni odstęp, by sobie wzajemnie nie przeszkadzać.

Sąsiedzi pracowali wspólnie, bowiem na skoszenie czekały już kolejne łany. Szli od wschodu na zachód, zgodnie z ruchem słońca. Pracowali tak aż do zmierzchu, z przerwą w południe na posiłek.” Tak wyglądały żniwa jeszcze na początku XX wieku.

Mimo że był to czas intensywnych prac polowych, towarzyszyła im różnorodna obrzędowość. Gospodarze nie zapominali o obowiązkowych gestach i zwyczajach pochodzących nieraz jeszcze z tradycji przedchrześcijańskiej.

Koszenie należało przerwać gdy słońce było w zenicie, by nie narazić się na bóle mięśni, a nawet paraliż. Zbiory stanowiły dla ludzi zamieszkujących dawną wieś moment wyjątkowy. Oto bowiem ich trud związany z orką i zasiewem przyniósł skutek w postaci pełnych kłosów.

Zwiedzający przyjrzą się jak wyglądało koszenie zboża sierpem, kosą i kosiarką konną. Spróbują sami powiązać i ustawić stygi. Wezmą w dłonie cepy, a potem oczyszczą tak wymłócone ziarno we wialni.

Następnie zasiądą do żaren, by zmielić je na mąkę. Zobaczą też mechanizm działania kieratu. Na rżysku pojawi się młockarnia Warmianka. W jednej z zagród powstanie wieniec dożynkowy.

Zaprezentowany zostanie także obyczaj tzw. „strojenia przepiórki”. 

Wydarzenie będzie też świętem chleba. Na stoiskach wystawców ulokowanych na polanie przy skansenowskim amfiteatrze znajdzie się szeroki wybór pieczywa tradycyjnego i obrzędowego, domowe wypieki, a także kwas chlebowy.

W ich ofercie pojawią się również miody, regionalne potrawy, napoje oraz ręcznie wykonane ozdoby i przedmioty codziennego użytku. Dzieci i ich rodziców z pewnością zainteresują drewniane zabawki.

Wystawy w zagrodach chłopskich w skansenowskiej wsi rzędówce odsłonią codzienne zajęcia gospodarskie.

Wśród nich znajdzie się wyrób masła w kierzance, tkanie, przędzenie na kołowrotku, ręczne pranie i maglowanie bielizny, kiszenie ogórków oraz odwirowywanie śmietany z pomocą centryfugi.

Podczas zwiedzania turyści spotkają też kowala, plecionkarza, garncarza i szewca. Odwiedzając wiatrak turyści poznają mechanizmy w nim działające i specyfikę pracy młynarza na początku XX wieku.

Na muzealnej scenie wystąpi Zespół „Kurpanika-Cepelia” z Kadzidła w programie przybliżającym zwyczaje dożynkowe.

Zgodnie z obyczajem panującym w Muzeum o godzinie 14 w kościele z Drążdżewa odprawiona zostanie msza święta w intencji zwiedzających. Przez cały dzień po skansenowskiej drodze jeździć będą bryczki. Na padoku natomiast chętni przejadą się w siodle.

Jarosław Asztemborski