2010-07-08 Skansen w Ochli

Leżący zaledwie 5 km od Zielonej Góry skansen w Ochli jest miejscem wyjątkowym. W odróżnieniu od innych tego typu placówek nie do końca prezentuje dziedzictwo miejscowej kultury ludowej. Dlaczego? Bo na Ziemiach Odzyskanych ciągłość tej kultury została w brutalny sposób przerwana. Ale to właśnie doskonale dokumentują muzealne zbiory.

Na terenie zajmującym 13 hektarów zgromadzono 51 zabytków budownictwa ludowego. Chałupy i zabudowania gospodarcze pochodzą stąd, z Ziemi Lubuskiej i Łużyc, które to krainy historyczne  do 1945 roku nazywały się Lebuser Land i Lausitz. Postawili je miejscowi ludzie i nie zabrali ze sobą wyruszając na zachód, gdy przyszedł ich czas. Zobaczymy więc stare, drewniane budynki z terenu województwa lubuskiego, a najciekawszym z nich jest wieża winiarska z XVIII wieku z Budachowa (dawniej Baudach).

W skansenie w Ochli znajduje się też najstarszy na terenie Polski drewniany dom z Potrzebowa (Wielkopolska) datowany na 1615 rok!

Zgromadzone tu zagrody ustawiono wykorzystując naturalne ukształtowanie terenu tak, by zaaranżować dawny układ wsi. Są budynki mieszkalne, zabudowania gospodarcze, ale też warsztaty wiejskich rzemieślników, czy to usytuowane w domach (warsztat szewski), czy w wolnostojących budynkach (kuźnia).

Budynki, w większości kryte słomą, stawiane są na zrąb, czasem mają konstrukcję szachulcową. Co ciekawe, połacie ścian  wypełniające szkieletowe konstrukcje, nie są wcale białe, jak przywykliśmy to oglądać na Pomorzu, Śląsku czy na zachodnich krańcach Wielkopolski, ale mają kolor jasnej gliny. Rzadki widok.

Pochodzenie wyposażenia wnętrz i przedmiotów codziennego użytku zgromadzonych w lubuskim skansenie nie jest już tak jednoznaczne. Owszem jest trochę eksponatów o miejscowym rodowodzie. Znaczna ich jednak część pochodzi z Łemkowszczyzny, z Lwowskiego, ze Stanisławowskiego… są także stroje łowickie, opoczyńskie… Narzędzia tkackie z Polesia i Wołynia, warsztat kowala spod Stanisławowa… Są tu po prostu przedmioty przywiezione przez ludzi, którym przyszło tu żyć. Wizyta w lubuskim skansenie to ciekawa lekcja naszej, wcale nie tak odległej historii.

Wieża winiarska w skansenie w Ochli jest jedynym takim budynkiem zachowanym na terenie Polski, w dodatku bardzo starym (XVIII w.). A kiedyś, gdy jeszcze produkowano w Lubuskiem wino, było takich wież więcej. Stały pośrodku każdej większej winnicy. Budowano je jako budynki piętrowe. Na parterze znajdowały się prasy, na piętrze mieszkanie właściciela, który doglądał plonów w okresie poprzedzającym i podczas winobrania, a dach wieńczyła wieżyczka, z której ekonom mógł doglądać pracę robotników podczas zbiorów i liczyć dostarczane przez nich kosze owoców.

W Muzeum Lubuskim w Zielonej Górze znajduje się spora i jedyna w Polsce stała ekspozycja poświęcona tradycjom winiarskim w regionie.

Tekst i fot Małgorzata Raczkowska www.krajoznawcy.info.pl