2011-02-15 Topienie Marzanny

Konkurs na najciekawszą Marzannę organizuje Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Dawniej wierzono, że magiczne obrzędy przyśpieszą nadejście wiosny. Jedną z takich tradycji ludowych było topienie Marzanny.

Topienie Śmiercichy, Moreny czy Marzanioka (Marzanna posiadała wiele imion) jest obecnie tradycyjnym wiosennym rytuałem wypędzania zimy.

Fot. Archiwum muzeum

Zwyczaj ten miał swoje początki już w czasach pogańskich. Wynoszono ją ze wsi w grupach,  w czwartą niedzielę Wielkiego Postu, tzw. Śmiertną, Białą lub Czarną. Postać ta symbolizowała śmierć, zimę, zło, choroby i wszelakie problemy nękające ludzi. Palono ją i topiono w celu wypędzenia zimy i nadejścia wiosny. 

Fot. Archiwum muzeum

Obrzędową kukłę formowano z pęku słomy, ubierano w białe płótno, zdobiono wstążkami i koralami. Na Śląsku postać mocowano na wysokim kiju, robiono ją z gałganów i słomy, strojono w świąteczne ubranie: białą koszulę, gorsecik, spódnicę i fartuszek, na głowę zakładano wianek, warkocze zdobiono wstążkami.

Fot. Archiwum muzeum

Tradycja nakazywała, aby dziecięcy orszak, z Marzanną i zielonymi gałązkami jałowca w dłoniach, obszedł wszystkie domy we wsi. Po drodze podtapiano Marzannę w każdej wodzie, jaka się nadarzyła. W czasie tego obrzędu śpiewano okolicznościowe, z reguły zawodzące pieśni, zawsze z powtarzanym wielokrotnie refrenem.

A oto słowa jednej z takich przyśpiewek o Marzannie:

Niesimy Marzannę

1/ Niesimy Marzanne,na pole, na pole
Ażeby wygunić niedole, niedole/BIS/

Marzaneczka rosła, aże nam urosła
jak sosna, jak sosna

2/ Kajżeś Marzaneczko bywała, bywała
Kajżeś cało zima przespała, przespała/BIS/

Marzaneczka rosła, aże nam urosła
jak sosna, jak sosna

3/ Kędyż cie Marzanko nieść mómy, nieść mómy
Kiedy my dróżeczki nie znómy, nie znómy/BIS/

Marzaneczka rosła, aże nam urosła
jak sosna, jak sosna

4/ Nieście wy jóm nieście dzjiweczki, dzjiweczki
Aże za wysokie góreczki, góreczki/BIS/

Marzaneczka rosła, aże nam urosła
jak sosna, jak sosna

5/ Wciepnijta Marzanne do wody, do wody
nie bydzieta miały urody, urody /BIS/

Marzaneczka rosła, aże nam urosła
jak sosna, jak sosna

Dziś Marzanna nie jest już kojarzona ze złym zabobonem. Topienie Marzanny jest formą zabawy dla dzieci i młodzieży.

Sierpecki skansen jednak stara się, aby barwne tradycje naszych przodków nie odeszły w zapomnienie. Dlatego jak co roku Muzeum Wsi Mazowieckiej w ramach imprezy plenerowej „Powitanie wiosny” organizuje konkurs, pt. „Najciekawsza Marzanna”.  Stało się to już tradycją,  gdyż konkurs cieszy się coraz większym zainteresowaniem a prezentowane prace z każdym rokiem są ciekawsze i wymyślniejsze.

Do konkursu mogą przystąpić grupy zorganizowane (przedszkolne, uczniowie szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz grupy z placówek edukacyjnych i kulturalnych) co najmniej trzyosobowe.

Kukła powinna symbolizować zmiany pór roku, odejście zimy oraz nawiązywać do tradycji ludowej (wyobrażenie kukły związane z chorobami, śmiercią i nieszczęściami). Prace mogą zawierać dodatkowe elementy zdobnicze symbolizujące czasy współczesne.

Oceniana będzie estetyka wykonania, walory artystyczne i oryginalność pomysłów.

Konkurs ma na celu popularyzować obrzędy wiosenne, rozwijać zdolności plastyczne, pobudzać aktywność twórczą, rozwijać kreatywność i wyobraźnię. Jest również okazją do zaprezentowania własnej twórczości oraz przybliży uczestnikom ludowy obrzęd topienia Marzanny.

Na deklaracje uczestnictwa w konkursie muzeum czeka do 15 marca 2011 roku. Gotowe kukły należy oddać w dniu imprezy plenerowej „Powitanie wiosny”, tj. 18 marca 2011 w godzinach od 9.00 do 10.00. Szczegółowy regulamin konkursu znajduję się na stronie internetowej skansenu www.mwmskansen.pl.

Anita Gad – Turalska

Zobacz też

Rozstrzygnięcie konkursu http://wiano.eu/article/962