2011-04-22 Święcone w koszyku

Święcone zawsze musiało być „wypasione” czy to u młynarza, czy u organisty, czy u gospodarzy, czy u komorników. Żeby był najbiedniejszy, musiał sobie przyrządzić jakie takie święcone…., chociaż raz na rok, na Wielkanoc podjeść sobie do woli mięsiwa i smakowitych różności.

Dawniej gospodarze przygotowywali ogromne kosze, niecki, donice pełne kiełbas, mięs, jaj, chleba, kołaczy,  ciast, osełki masła,  utarty chrzan, sól. Kosze wyściełano białymi serwetami  lub czystym, białym płótnem. W przeszłości święcono wszystkie pokarmy przygotowywane na wielkanocne śniadanie.

Fot. Archiwum własne

Przed poświęceniem - Muzeum w Sierpcu

Mieszkańcy wsi nieśli jadło do poświęcenia do najbogatszych gospodarzy, do których przyjeżdżał ksiądz. Święcone stawiano na pięknie, biało przykrytym stole. Ustawiano też na placykach wiejskich, pod krzyżami, kapliczkami. 

Fot. Archiwum własne

Stół wielkanocny we dworze - Muzeum w Sierpcu

Dzisiaj nasze koszyczki  wyglądają skromnie w porównaniu z dawnymi święconkami. Zanosimy do kościoła małe koszyczki z jajkiem, kawałkiem chleba i solą. Dzielimy się tymi pokarmami przed rozpoczęciem śniadania.

W niektórych regionach zachowała się tradycja wkładania do koszyczka jeszcze innych pokarmów. Na przykład na Kurpiach oprócz jajek, kiełbas, chleba, placka, gospodynie wkładają także chrzan utarty lub korzeń,  zielone (ale do zjedzenia, nie dla ozdoby) np. natkę pietruszki, szczypiorek oraz owoc – dawniej małe jabłko, dzisiaj może być każdy owoc.

Święconkę przyozdabiają gałązkami z baziami. Potem ze święconki rodzina zjada po jednej bazi. W kulturze ludowej wierzy się, że zjedzona bazia leczy bóle gardła. Święconą sól gospodynie trzymają w kuchni przez cały rok i używają jej na uroczystości.