2011-04-28 Majówka - zabawy

W tradycji ludowej wiosnę witało się zabawą, tańcem i śpiewem. Także i dzisiaj popularne są majówki, choć już mają nieco inny charakter od tych obyczajów z przeszłości. Aby dawne zwyczaje nie odeszły w zapomnienie, muzeum we Wdzydzach Kiszewskich organizuje 1 maja majówkę, która przypomni obrzędy ludowe powitania wiosny.

Powszechnie wierzono, że młoda zieleń i życiodajne soki wiosennych gałęzi przynoszą powodzenie w gospodarstwie, chronią od wszelkiego zła, od zarazy, czarów czarownic i odwracają zły urok.

Fot. Archiwum muzeum

Przepędzanie czarownic

Dlatego też popularny był zwyczaj dekorowania domów i zagród wiejskich zielonymi, najczęściej brzozowymi gałązkami oraz świeżym tatarakiem (ponoć odstrasza też owady). 

Fot. Archiwum muzeum

Gałązki brzozy

Nawet dzisiaj w niektórych wsiach zachował się ten zwyczaj nazywany majeniem.

Majono także krowy czyli strojono je w wieńce zielone i kwiaty, a przed wypuszczeniem na łąkę smagano je zielonymi gałązkami. 

Bydło okadzano też ziołami święconymi, gotowano wywary z ziół i wyparzano nimi skopki mleka i maselnice – kierzanki.

Od majenia domów wzięła się nazwa ludowego święta – Zielone Świątki, które obchodzi się pięćdziesiąt dni po Wielkanocy, pomiędzy 10 maja a 13 czerwca.

Obecnie nikt już nie wierzy w czarodziejską moc majowych zielonych gałęzi, ale strojenie domostw to przyjemna tradycja.

Majolik, Maik 

W pierwszą niedzielę maja odbywało się wypędzanie zimy, współcześnie robimy to 21 marca. Chłopcy i dziewczęta  przyozdabiali drzewko świerkowe kolorowymi wstęgami, papierkami i obrazkami świętych. Ten maik obnosili chłopcy i dziewczęta po wsi.

Fot. Archiwum muzeum

Taniec wokół majolika

Śpiewano przy tym pieśni o pożegnaniu zimy i powitaniu lata.

A ta zima sroga była,
Co nam ziółka wymroziła,
Ale myśmy się tak starali,
Żeśmy ziółek nazbierali.

Ref. Gaicek zielony, pięknie przystrojony
Po wsi sobie chodzi, bo mu się tak godzi.
Nasz gaiczek z lasu idzie
Idzie po lipowym moście
Dziwują się wszyscy ludzie,
Przypatrują mu się goście.

Trawka zieleni się w lesie,
Dzieweczka ją do domu niesie,
Pięknie chatę umaiła
Główkę kwiatkiem przystroiła.

Ref. Gaicek zielony, pięknie przystrojony….

Już skowronek nam zawitał,
Wojtuś, bociek nam zaklektał.
Jaskółeczki gniazda sprzęgły,
Kurki, gąski się wylęgły.

Ref. Gaicek zielony, pięknie przystrojony….

Do was dzisiaj wstępujemy,
Zdrowia, szczęścia winszujemy,
Wiosną, latem i jesienią,
 Zdrowia, szczęścia, winszujemy.

Ref. Gaicek zielony, pięknie przystrojony…

Uczestnicy majówki we Wdzydzach Kiszewskich wyruszą w uroczystym pochodzie z “Môjikiem" po skansenowskiej wsi.

Piękną tradycję chodzenia z Maikiem opisała Maria Konopnicka w swoim wierszu:

Co tu gwaru! Co tu krzyku!
Idą dzieci "po maiku"
Idą, idą wiejską drogą.
Psom opędzić się nie mogą!

Dawniej na przywitanie wiosny rozpalano ogniska. Tańczono wokół nich. Palono je na polach i pastwiskach. Raczono się kiełbasą, mocnymi napojami i zawsze jajecznicą – wielkim wiosennym przysmakiem. Zjadanie jajek w Zielone Świątki uznawane było za środek ochronny przeciw czarownicom i wszelkim czarom.

Na uczty pasterskie (zazwyczaj pasterze palili ogniska) przychodzili gospodarze i młodzież wiejska.

Bawiono się nie tylko przy ognisku. W Wielkopolsce i na Kujawach w Zielone Świątki pasterze ubiegali się o tytuł Króla, a najlepsza pasterka otrzymywała tytuł Królowej. Tak też będzie podczas majówki we Wdzydzach Kiszewskich.

Królewska para, ustrojona w wieńce i wstęgi, wybierała sobie świtę. Zadaniem świty było postarać się o jadło na ucztę: chleb, pierogi, sery i koniecznie jajka oraz słoninę.

Wieczorem wszyscy ucztowali i bawili się czyniąc honory Królowi i Królowej pasterzy (owiec).

Wołowe wesele

Inną zabawą majową było wołowe, końskie wesele (zwane też rodusiem). Pasterze wodzili wołu lub konia (symbol siły) przybranego w wieńce z kwiatów i wstęgi. Na grzbiecie wołu czasami sadzali słomianą kukłę.  

Wymachiwali zielonymi gałązkami i trzaskali z batów. Ci, którzy będą chcieli wypróbować swoich sił trzaskając z batą, będą mogli zmierzyć się w konkursie przeprowadzonym przez organizatorów majówki w skansenie we Wdzydzach.

Popisać się też będą mogli wspinając się na słup majowy z podarkami.

Dawniej przed domami urodziwych panien stawiano kilkunastometrowe, mocne i proste, okorowane pnie sosnowe, ozdobione na czubku zielonymi gałązkami, wstążeczkami.

Fot. Archiwum muzeum

Włażenie na słup majowy

Na wierzchołku przywiązywano też fant (flaszkę z wódką, parę butów, pas czy też kamizelkę). Zwycięzca, najzręczniejszy chłopiec, zabierał nagrodę. Ale nagroda nie była najważniejsza. Liczył się podziw wybranki serca.

Dla utrudnienia zawodów słup smarowano olejem lub mydłem.

Skoro majowe gałęzie miały odstraszać od zła i  czarów czarownic, także tej tematyki nie może zabraknąć na majówce w skansenie we Wdzydzach Kiszewskich. Uczestnicy będą przepędzać, odstraszać, polować i karać czarownice.  

Dorota Skrobisz - wydawca portalu