2011-06-17 Wianki z ziół

Zbliża się Boże Ciało. W oktawę tego święta święcono wianki z ziół. Używano je potem do wielu zabiegów magicznych związanych z lecznictwem, hodowlą, a także uprawą ziemi. Białostockie Muzeum Wsi przybliży w niedzielę 19 czerwca tajniki wyplatania wianków z ziół.

Ich liczba powinna być nieparzysta. Najczęściej wito dziewięć wianków, ale mogło być ich siedem, jedenaście, a nawet piętnaście.

Do wyplatania używano najczęściej rozchodnika, czerwca, zwanego grzmotnikiem, macierzanki, zwanej także gwarowo czebrec, boberku, zwanego gwarowo bobikiem, mięty, rumianku, koniczyny, przywrotnika, zwanego gwarowo nawrotnikiem, kopytnika, krwawnika, rdestu, zwanego gwarowo sporyszem, serdecznika oraz lipy.

1. Macierzanka 2. Rdest

3. Rozchodnik

Zazwyczaj z każdej rośliny wito jeden wianek.

Poświęcone wianki kruszono do ziarna zbóż przed siewem oraz do worków z ziemniakami przed sadzeniem, aby w ten sposób zapewnić sobie ich urodzaj. Współcześnie wianki kruszy się do siewnika lub sadzarki.

Przed wyjściem do pierwszej orki gospodyni obchodziła dookoła oracza z wiankami, chcąc w ten sposób zapewnić mu powodzenie w tej pracy.

Wianki ze sporyszu wkładano pod pierwszy ułożony w sąsieku (w stodole) snopek zboża – aby zboże było sporne, czyli żeby wystarczyło go na wszystkie potrzeby przez cały rok.

Wianki ze sporyszu wkładano też pod pierwszą wyoraną skibę, żeby w chlebie sporowało, żeby był urodzaj.

Wianek z grzmotnika wieszano w stodole, aby chronił zboże od myszy, a budynek od uderzenia pioruna. Podczas burzy wianek z grzmotnika kładziono obok zapalonej w domu świecy gromnicznej.

Bolące miejsca okadzano rozchodnikiem, aby ból z nich się rozszedł. Wianki z ruty wkładano do trumny. 

W hodowli wianki używano do przywracania mleka, gdy uważano, że krowa utraciła je na skutek działania czarownicy. Należało wówczas okadzić dymem ze spalonych ziół zauroczone zwierzę, a gdy krowa dawała mleko z krwi ą, przecedzić je przez poświęcony wianek.

(źródło: Artur Gaweł – Zwyczaje i obrzędy wiosenne)