2011-09-28 Śpiew Ukrainy

Muzeum Etnograficzne w Toruniu rozbrzmi 1-2 października archaicznymi dźwiękami rodem z Ukrainy. W ramach kolejnej odsłony z cyklu Muzyka Ludów Europy odbędą się dwudniowe warsztaty pieśni ukraińskich oraz pokaz filmów o spotkaniu z wiejską muzyką ukraińskiego Polesia. 

Zwieńczeniem imprezy będzie koncert grupy Z lasu.

Fot. Archiwum muzeum

Grupa Z lasu skupia osoby, które wzięły udział w projekcie „Ukraina archaiczna i współczesna – Pieśni i ludzie”, od wielu lat zaangażowane w zbieranie, rekonstruowanie i wykonywanie tradycyjnych pieśni z rejonu Ukrainy Zachodniej, Polski, Rosji Południowej.

Fot. Archiwum muzeum

Rozpoczęte w 2000 roku wyjazdy na Polesie - przez następne 10 lat - stały się istotną częścią życia tych osób. Najpierw były to wyjazdy w poszukiwaniu starych pieśni i pamiętających je śpiewaków, a potem już po prostu – do ludzi, do przyjaciół. 

"Spotkaliśmy tam śpiewaków, starszych ludzi, którzy stali nam się bardzo bliscy i z czasem, ważniejsi od samych pieśni. Jesteśmy amatorami, nie zajmujemy się folklorem zawodowo. Znamy płyty wydawane przez folklorystów, wiemy, że materiał muzyczny z tych terenów jest starannie zbierany przez profesjonalistów z Równego i z Kijowa.

Tymczasem nasz projekt powstał po to, aby dodać do pracy profesjonalnych etnomuzykologów nowy element - aby zatrzymać się i pokazać ludzi, konkretnych wykonawców, wydobyć ich z cienia, nobilitować. Aby, po pierwsze, okazać im w ten sposób wdzięczność za to, że obdarowali nas tak hojnie swoimi pieśniami, swoim czasem, życzliwością.

Po drugie: aby nobilitować samą muzykę, podnieść jej prestiż w jej własnym środowisku a także uczynić bardziej komunikatywną dla szerszego grona osób, które zwykle w ogóle się z nią nie stykają"  – mówi Jagna Knittel, etnolożka i dziennikarka.

Od kilku lat podczas wyjazdów badawczych gromadzi materiały filmowe. „Takich pieśni sobie szukam” jest pierwszym zrealizowanym przez nią filmem, jednym z dwóch, które 2 października będzie można obejrzeć w Muzeum.

W tych dniach chętni będą mogli zmierzyć się z techniką śpiewu archaicznego, nazywaną często głosem „białym” podczas dwudniowych warsztatów, prowadzonych przez Jagnę Knittel (Muzyka z Drogi), Ewę Grochowską (Kapela Braci Dziobaków) oraz Tarasa Shumeyko (Seliuky, Muzyka z Drogi, Krzaki, Warszawa Wschodnia).

Uczestnicy warsztatów poznają Tradycje wokalne Ukraińskiego Polesia, Wielkiej Ukrainy i Kubania. Owoce swojej pracy zaprezentują podczas koncertu.

Obowiązują zapisy: edukacja@etnomuzeum.pl

***

O filmach:

Film: „Takich pieśni sobie szukam”

Film powstał pod wpływem spotkania dwóch światów. Jeden z nich to młodzi ludzie z miast -  najpierw to były dziewczyny z Warszawy, a później dołączyło do nich kilka osób z innych miast Polski i Ukrainy. Są to miłośnicy muzyki tradycyjnej, którzy dotarli na Polesie w poszukiwaniu archaicznych pieśni. Chcieli je nagrywać i uczyć się ich.

Drugi świat, to wiejscy artyści, śpiewacy, z poleskich wsi Perebrody i Stari Koni, leżących na pograniczu ukraińsko-białoruskim. To ludzie, którzy kiedyś pełnili w swej społeczności istotną rolę, a dziś, kiedy od kilkudziesięciu lat muzyka tradycyjna jest tam już zupełnie niepopularna, żyją trochę na marginesie, a ich talenty muzyczne zostały zapomniane zarówno przez wieś jak i przez nich samych.

Ci starzy ludzie dzięki przybyszom „z innego świata” odnaleźli motywację żeby znów śpiewać, poprzez pieśni odżył w nich świat ich młodości. Między nimi a przybyszami z miast zrodziła się szczególna więź, pełna radości z odnalezienia wspólnej pasji, jaką jest śpiewanie.

Film pokazuje wiejskich wykonawców - ich zmysł artystyczny, ich humor, ich pasję śpiewania i ich świat widziany oczami „przybyszów”. Zdjęcia do filmu powstawały podczas wieloletnich, kolejnych przyjazdów twórców filmu na Polesie.

Czas filmu – 35 min, rok produkcji – 2008

Film „Wieś Swarycewycze”:
Film opowiada o wsi Swarycewycze, leżącej na Ukrainie, na pograniczu białorusko-ukraińskim. Jest ona przykładem świata, w którym współczesność współgra z archaicznością, w którym kwitnie życie – rodzą się dzieci, młodzież funkcjonuje w realiach dzisiejszej rzeczywistości, a jednocześnie w tej samej rzeczywistości jest miejsce dla Przodków, dla dusz zmarłych, dla obrzędów i sacrum.
Czas filmu – 25 min, rok produkcji – 2010

Grupa „Z lasu” to uczestnicy projektu „Ukraina archaiczna” (Jagna Knittel, Maniucha Bikont, Ewa Grochowska, Joanna Gancarczyk, Julita Charytoniuk i Joanna Błaszczyk).

To osoby z różnych stron Polski, członkinie różnych zespołów z nurtu rekonstrukcji muzyki tradycyjnej. Wspólnie pracują od 2008 roku, od czasu realizacji projektu, a praca ich odbywa się głównie podczas wspólnych wyjazdów na Polesie.

opr. Marta Domachowska

Krótka próbka śpiewu

(wystawa o Ukrainie w Muzeum Rolnictwa w Szreniawie)