2012-06-21 Jarmark na Jana

Już po raz 20. Miejski Rynek w Białymstoku zamieni się w ogromny plac targowy. Pod hasłem „Kup Pan grabie” Muzeum Podlaskie organizuje Jarmark Świętojański.

Stawi się tutaj ponad stu wystawców z Kurpi, Mazur, Warmii, Litwy, Białorusi i Podlasia: garncarze, kowale, tkaczki, wytwórcy sit, kołowrotków, zabawek, koszy, rzeźbiarze ze świątkami i rzeźbionymi, drewnianymi ptaszkami oraz grabiami, które jak przed laty nadal są symbolem Jarmarku na Jana.

Fot. Archiwum muzeum

1. Grabie symbol Jarmarku na Jana

2. Kolorowe koguciki

Jarmark nawiązuje do tradycji handlowej sięgającej połowy XVIII stulecia, gdy Białystok ponownie otrzymał prawo organizacji jarmarków i targów nadane przez króla Augusta III Sasa przywilejem z 1749 roku.

Zgodnie z królewskim przywilejem jeden z targów miał odbywać się w dniu imienin hetmana Jana Klemensa Branickiego, właściciela Białegostoku.
 
Na Jarmarku Świętojańskim będą królować miody z pasiek podlaskich, sery z okolic Korycina i Rogowa, mrowiska i sękacze z Puńska, obwarzanki, razowe chleby na zakwasie, kwas chlebowy, swojskie wędliny z Podlasia i Litwy oraz podhalańskie serki i bryndza.

Fot. Archiwum muzeum

Kataryniarz warszawski

Atrakcją muzyczna tegorocznego Jarmarku na Jana będzie wielki koncert katarynek w jarmarkową niedzielę, 24 czerwca w godzinach od 9.00 do 15.00 na Rynku Kościuszki.

Stare melodie z epoki pradziadków oraz utwory współczesne będą wygrały katarynki na korbkę i katarynka kiermaszowa, które specjalnie na jubileusz Jarmarku przyjadą z Weert w Holandii i Warszawy.

Koncertujące katarynki można będzie też usłyszeć w dniach poprzedzających Jarmark na Jana w piątek, 22.06.2012, w godz. 10- 20 na Rynku Kościuszki i sobotę, 23.06.2012, w godz.13-20 na Plantach w Aleja Zakochanych i na Bulwarach im. Zyndrama Kościałkowskiego.

Katarynka jest przenośnym instrumentem muzycznym z grupy aerofonów z piszczałkami, które wydają dźwięk pochodzący z powietrza kierowanego do piszczałek.

W katarynce najważniejszy jest sposób zapisania melodii. Odtwarza się ją przez proste kręcenie korbą. W najstarszych urządzeniach uruchamiała ona walec z zaczepami regulującymi dopływ powietrza do piszczałek. Z czasem melodię zapisywano na perforowanej taśmie papierowej lub blaszanych talerzach.

Fot. Archiwum muzeum

Katarynka z Weert

Kręcenie korbą lub silnik elektryczny w dużych instrumentach powoduje ruch miechów tłoczących powietrze do właściwych piszczałek.

Katarynkę wynalazł G. Barbari z Modeny w 1 poł. XVIII wieku.

Wędrowni grajkowie grali na katarynkach do II wojny światowej.

Ilość typów i rodzajów instrumentów była ogromna. W samej Wielkiej Brytanii było ponad 220 firm produkujących katarynki.

Katarynki, których wygląd jest stylizowany na starych instrumentach, są nadal produkowane. Nośnikiem melodii stały się „czipy” elektroniczne, na których mieści się do kilku tysięcy melodii, i które umożliwiają zapisywanie własnych aranżacji.

Z najmniejszymi instrumentami wędrowali uliczni kataryniarze nosząc je lub wożąc na wózkach. Duże, stacjonarne katarynki kiermaszowe grały swoje melodie na jarmarkach i w wesołych miasteczkach, a katarynki taneczne w salach balowych.

Najwięcej katarynek było w ubiegłych stuleciach w Europie Zachodniej, gdzie obecnie przeżywają swoją drugą młodość.  

Pochodząca z Weert w Holandii katarynka kiermaszowa wykonana w 1992 r. jest stylizowana na stary instrument, posiada mechanizm, w którym silnik elektryczny tłoczy powietrze do 500 piszczałek sześciotonowych. 

Fot. Archiwum muzeum

Katarynka kiermaszowa z Weert

Na jarmarkowej scenie wystąpią - Serhij Petrychenko (lira korbowa) oraz Małgorzata Makowska ( laureatka konkursu „Nowa Tradycja”, 2012), Jan Płoński i Edward Malinowski-(harmonie pedałowe).

Udział w imprezie zapowiedział też Teatr A-3 ze spektaklem plenerowym  „ZMYSŁY” BABY zrealizowanym w ramach projektu „Warto wiedzieć, że …- Fundusze Europejskie wokół nas”.

Jarmark jest jedną z imprez Dni Miasta Białegostoku organizowaną pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Białegostoku.
________________
Jarmark można będzie obejrzeć na  żywo w obiektywach dwóch kamer dostępnych w Internecie:
http://oognet.pl/content/details/775
http://www.bialystokonline.pl/webcam.php?kamera=kosciuszki