2016-05-02 Jak wyrabiano czółna

Zanim pojawiły się łódki zbijane z desek, rybacy wyrabiali je z jednej kłody drewna, zwykle sosnowego, czasem topolowego lub bukowego. Jak drążyli czółna z kłody i jakich używali narzędzi, pokazano w Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu podczas Jarmarku św. Wojciecha.

Fot. Archiwum własne

1. 2. Wyrabianie ciosła z kłody

„Czółna były długie na 2 do 3 sążni, szerokie jak wystarczała kłoda, głębokie jak pół grubości kłody, z dnem płaskim dla utrudnienia wywrotności i ułatwienia przybijania do lądu, z przodem więcej śpiczastym i nieco podniesionym, a tylnym końcem półokrągłym, było podzielone na dwie części nierównej wielkości z pozostawioną niewyżłobioną przegrodą dla wzmocnienia.

Na czółnach nie miewano nigdy masztu i żagli, tylko poruszano je wiosłem.

Użycie czółen w ostatniej ćwierci XIX wieku bardzo się zmniejszyło z powodu drogości odpowiednich kłód drzewa i większego ciężaru czółna od łódki z desek. W wielu okolicach, gdzie w połowie XIX wieku rybacy nie znali jeszcze łódek zbijanych, tam pod koniec tegoż wieku znają czółna już tylko z tradycji – podaje Zygmunt Gloger w Encyklopedii Staropolskiej.

Czółna drążono specjalnymi narzędziami, zwanymi ciosłami.

Fot. Archiwum własne

1. Wyrabianie czółna

2. Ciosła i siekiera

W Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu można zobaczyć czółno z XIV wieku, wydobyte z Bugu, koło Wojtkowic (gmina Ciechanowiec). Jego długość wynosi aż 7 metrów. Czas, oczywiście, zrobił swoje – mocno nadszarpnął ściany czółna.

Fot. Archiwum własne

1. 2. Czółno z XIV wieku

Przysłowia: Bez wiosna na czółno nie wsiadaj. Czółn (staropolska nazwa czółna) na wodzie płynący, ptak w powietrzu lecący, panna czystość tyrająca, jednaki znak po sobie zostawują.

Jak dawniej czółną dłubano