Pobierz MP3
- Opowieść O czarnoksiężniku i trzech dziewicach
Konkurs na pamiątkę czytaj - Piosenka dziecięca Sikoreczka pstra
Konkurs na pamiątkę czytaj - Kujawiak od Bachorzy
Od Kujaw po Bałtyk czytaj
Festiwal Czango czytaj- Starej babie młodego się zachciało
Partnerzy
Kontakt
2010-03-01 Motywy na pisankach
Na wystawie "Pisanki i Palmy Wielkanocne" w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu (od 9 do 26 marca) zostaną pokazane między innymi pisanki wykonane na motywach huculskich, suwalskich, opolskich i rzeszowskich. Do udziału w wystawie zaproszono sześćdziesięciu twórców, głównie z Dolnego Śląska.
Fot. Archiwum muzeum
Technika batikowa
jest najstarszą i najbardziej rozpowszechnioną metodą zdobienia jajek, znaną w wielu regionach Polski, a także Europy. Polega na nanoszeniu - „pisaniu” na skorupce jajka dowolnych ornamentów. Robi się to odpowiednim narzędziem zamoczonym w rozpuszczonym wosku pszczelim.
Następnie tak przygotowane jajko zanurzano w barwniku. Charakterystyczny biały ornament na zabarwionym tle uzyskiwano po wyjęciu jajka z roztworu farby i usunięciu wosku. Powtarzając tę operację kilkakrotnie, nakładając wosk na coraz to inne miejsca i zmieniając kolor barwników, otrzymywano wielobarwną pisankę.
Do „pisania” wzorów na jajku używano najczęściej szpilki lub wykonanego z cienkiej blachy lub skuwki od sznurowadła, lejeczka - zwanego „kistką” lub „piską”, osadzonego na zaostrzonym patyczku.
W zależności od narzędzia, jakim posługiwano się przy nakładaniu wosku na powierzchnię jajka, rozróżniano dwa typy ornamentu: łezkowy - wykonany za pomocą szpilki,
i linearny - wykonany za pomocą „kistki”.
Wśród typowych dla techniki batikowej motywów zdobniczych występowały zarówno ornamenty geometryczne, jak
i roślinne. Dominowały charakterystyczne, wachlarzykowato lub promieniście ułożone kreski, gwiazdy, rozety.
Na motywach huculskich
Technikę batikową pisankarka Maria Kieleczawa opanowała perfekcyjnie, a inspiracją dla stosowanego obecnie przez nią zdobnictwa jest misterne huculskie wzornictwo. Jej pisanki charakteryzuje co prawda inna kolorystyka, dominuje kolor czerwony, biały, czarny, żółty, zielony, ale w zdobnictwie nawiązują one do huculskiego „miniaturowego pisankowego malarstwa”.
Finezyjne, linearne motywy zdobnicze wypełniają dokładnie całą powierzchnię jajka i wykonane są z ogromną precyzją i wyrafinowaniem. Wzornictwo niektórych z nich można określić jako mozaikowe. Dominują motywy geometryczne w postaci linii, trójkątów, kędziorów, kratkowań, rombów, spiral, szachownic.
Występuje też - tak rzadko spotykana - zoomorficzna ornamentyka, charakterystyczna dla dawnych pisanek regionu huculskiego
Na motywach suwalskich
Pisanki na motywach suwalskich wyróżnia ornament typu łezkowego, który obok ornamentu linearnego, jest najbardziej reprezentatywny dla techniki batikowej. Jego rozpoznawalnym znakiem jest kreska, jaką jest wykonany, tzw. łezka lub przecinek - linia utworzona krótkim pociągnięciem główki od szpilki.
W pisankach ornamentowanych przez Anielę Popłońską (pochodzącą z Monkienie, pow. Augustów) biały motyw zdobniczy, wykonany szerszą kreską, odcina się od ciemnego tła. W kompozycji przeważają motywy rozetowe lub wachlarzykowate, umieszczone na biegunach albo płaszczyznach jajka. Są one uzupełnione ozdobnikami w postaci kropek czy „przecinków”.
Technika rytownicza
polega na wyskrobywaniu wzorów ostrym narzędziem, np. brzytwą, nożykiem, skalpelem, igłą, żyletką, na wcześniej zabarwionym na jednolity kolor tle. Wiotka i swobodnie wydrapywana kreska umożliwia osiągnięcie misternych ornamentów roślinnych. Jej cieniowanie, kontrast między bielą skorupki a farbą nadaje pisance niepowtarzalny wygląd.
Metoda ta wymaga ogromnej precyzji, wyjątkowych umiejętności, aby wyskrobać drobniutkie, subtelne, wręcz koronkowe wzory. Rozpowszechniła się ona w ostatnich latach XIX wieku; na Opolszczyźnie tradycja ta jest nadal praktykowana
i podtrzymywana. Kroszonkarstwo jest tam jedną z najbardziej żywotnych dziedzin plastyki obrzędowej.
Opolskie „kroszonki”
Opolanka Krystyna Szkilnik, zgodnie z tradycją tego regionu, specjalnym nożykiem wydrapuje na zabarwionym na ciemny kolor jajku misterne, koronkowe ornamenty roślinne.
Kompozycja zdobnicza oparta jest na podziale pionowym lub poziomym, a motywy składające się z kwiatów, liści, gałązek, bukietów kwietnych są różnorodnie zakomponowane i pokrywają dokładnie całą jego powierzchnię. Pisankarka stosuje kolory o mocno nasyconej barwie. Biały ornament pięknie kontrastuje z czarnym, czerwonym, brązowym lub ciemnozielonym tłem.
Rysunek kwietny jest często umieszczony wertykalnie i otaczają go ulistnione gałązki wypełniające całą kompozycję zdobniczą. Kroszonka” opolska ma swój niepowtarzalny urok, a jej kompozycja jest wyrazista i czytelna.
Na motywach rzeszowskich
Tadeusz Skiślewicz (ze Świdnicy, Dolny Śląsk) od wielu lat wykonuje pisanki zdobione techniką polegającą na pozostawianiu kolorowego wosku na zabarwionej na jednolity kolor skorupce jajka. Rozpuszczony wosk (częściej mieszanka parafiny i wosku) nanosi się za pomocą szpilki, czasami stalówki, na powierzchnię jajka.
Ze sztuką zdobienia pisanek po raz pierwszy zetknął się pod koniec lat 30. na podsanockiej wsi, a systematycznie zajmuje się nią od 1955 roku, co zaowocowało w 1987 roku współpracą z „Cepelią”.
Ten uznany twórca ludowy, laureat wielu konkursów, stosuje w ornamentyce zarówno wzory własne, jak i motywy nawiązujące do tradycji pisankarskich regionu rzeszowskiego. Pisanki wykonane przez niego wyróżnia bogactwo ornamentów i kolorystyki tła. Motywy zdobnicze pokrywają powierzchnię jajka ornamentem przypominającym relief.
Wykonane za pomocą szpilki wzory w formie rozet, wachlarzykowato lub koncentrycznie rozchodzących się kresek albo stylizowanych motywów roślinnych zakomponowane są najczęściej w układzie pasowym. Na wielu pisankach wykonanych przez Tadeusza Skiślewicza pojawia się napis „Alleluja”.
Dorota Jasnowska, pracownik Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu
http://wiano.eu/plastyka-obrzedowa/pisanki
Artyku�y polecane
- Grupy zapustne
dodano: 2015-02-01 | ( komentarzy: 0 ) - Ścinanie Śmierci
dodano: 2012-02-23 | ( komentarzy: 0 ) - Kujawskie zapusty
dodano: 2014-03-07 | ( komentarzy: 0 ) - Tłusty czwartek
dodano: 2012-02-15 | ( komentarzy: 0 ) - Ceramika bolimowska
dodano: 2015-07-23 | ( komentarzy: 0 )
Najcz�ciej czytane
- Kwiaty z bibuły
dodano: 2013-01-07 | ( komentarzy: 0 ) - Kwiaty z bibuły
dodano: 2011-05-18 | ( komentarzy: 0 ) - Przepis na krochmal
dodano: 2010-01-10 | ( komentarzy: 3 ) - Jak zrobić beczkę
dodano: 2012-09-17 | ( komentarzy: 0 ) - Wieniec dożynkowy
dodano: 2012-07-29 | ( komentarzy: 0 )