2010-05-03 Zapomniane stroje

Ponad 500 akwarel, rysunków z lat 1802-1842 dokumentujących ubiory codzienne i odświętne chłopów, drobnej szlachty, plebsu miejskiego, rzemieślników, kupców, kramarzy Polaków i Ukrańców można obejrzeć na wystawie „ Zapomniane skarby kultury”  w skansenie w Olsztynku.

Autorami tych prac są dwaj artyści z I połowy XIX wieku: lwiowianin Jerzy Głogowski i krakowianin Kajetan Wawrzyniec Kielisiński. 

Odzworowali ubiory z detalami. Na podstawie tych rysunków bez problemu można  wykonać kroje dawnych strojów. Dzisiaj nazywalibyśmy ich dokumentalistami. Prace nie są bowiem ich autorską wizją, ale wierną kopią minionej epoki.

Fot. Archiwum własne

Zachowany we Lwowie i w Polsce zbiór prac Jerzego Głogowskiego i Kajetana Kielisińskiego stanowi unikalne dzieło z epoki przedfotograficznej, pod względem wartości dokumentacyjnej i liczebności nie mające równego w Europie. Ich twórczość uważana  jest też za patriotyczną, bowiem w okresie zniewolenia utrwalali pamięć o tożsamości narodowej.

Fot. Archiwum własne

Dorobek Kielisińskiego i Głogowskiego – zachowany w muzeach lwowskich - dopiero po prawie 200 latach zwrócił uwagę ukraińskich badaczy kultury ludowej. Około półtora tysiąca rycin, akwarel, rysunków piórkiem, akwafort przedstawiających tradycyjne stroje polskie, białoruskie, żydowskie nie jest jeszcze znane szerszemu kręgowi badaczy.

Fot. Archiwum własne

Jednakże już pobieżne studiowanie tych prac pozwala zweryfikować wiedzę etnografów o polskich ubiorach. Nie były one prymitywne, ubogie, szare czy monotonne. Poznajemy kolorystykę pasiaków, wzory ręcznych druków na spódnicach i fartuchach. Dowiadujemy się jakie nakrycia zdobiły męskie i kobiece głowy, jak różnorodnie dziewczęta wiązały chusty, jakie było bogactwo form czepców.

Fot. Archiwum własne 

Obejrzeć też możemy jak różnie krojono  sukmany, jak ozdabiano przody, mankiety i szwy. Poznajemy też bogactwo wyszyć, falban, frędzli, aplikacji czy koronek.  

Fot. Archiwum własne

Seria akwarel i rysunków obejmuje kilka historyczno-etnograficznych regionów. Większość prac Głogowskiego prezentuje stroje z okolic Krakowa, Lwowa, zachodniego Podola i Podkarpacia. Kielisiński prowadził dokumentację Lwowszczyzny, Tarnopolszczyzny, Pokucia. Rysował postacie na tle architektury i  różnych eksponatów. Akwarele Głogowskiego pozbawione były tego historycznego tła.