2010-05-20 Wiejskie ogródki

„Doniczka Twoich Marzeń” – to temat warsztatów, organizowanych przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie dla dorosłych, młodzieży i dzieci. Zajęcia odbędą się 22 i 23 maja.

Fot. Archiwum muzeum

Uczestnicy warsztatów będą ozdabiać doniczki „tak, by każdy kwiat czuł się szczęśliwy” – podkreślają organizatorzy. Przy okazji młodzi ludzie dowiedzą się, a starsi sobie przypomną, jakie kwiaty kwitły w wiejskich ogródkach, a jakie zdobiły okna – maki, malwy czy marcinki.

Niestety, tradycyjne wiejskie ogródki przydomowe znikają z krajobrazu polskiej wsi. Można je jeszcze zobaczyć w parkach etnograficznych. Ich cechą charakterystyczną było to, że na niewielkiej przestrzeni rosło mnóstwo roślin. Ogródki były ogrodzone sztachetowym, lub wyplatanym z gałęzi płotem.

Przy ogrodzeniach sadzono zazwyczaj kwiaty wysokie, ponieważ miały lepszy dostęp do światła i bardziej były widoczne z drogi. Miało to również znaczenie obyczajowe. Kwiaty były bowiem swoistą reklamą panien na wydaniu. Rośliny sadzone były w kępach, rzędach i klombach, o bardzo śmiałych zestawieniach kolorystycznych.

Pod oknami domów rosły zazwyczaj rośliny roztaczające przyjemną woń, np. krzewy jaśmin czy bez, stare odmiany róż, a także kwiaty: maciejka, rozeda lub groszek pachnący. 

Od strony drogi rosły kwiaty o znaczeniu leczniczym, jak np. nagietek, barwinek, złocień, słonecznik, stokrotka pospolita, aksamitki, bodziszek, a także różne zioła: mięta, lawenda, lubczyk, bylica, szałwia lekarska. Ogródek pełnił także rolę domowej apteczki.

Były też rośliny duże, szybkorosnące, niewymagające specjalnej opieki, m.in. ostróżki, malwy, liliowce o rdzawych kolorach, ciemnoróżowe floksy, białe rumianki, nawłoć.

Nie brakowało też smolinosów, cesarskich koron (szachownicy cesarskiej), ciemnoczerwonych piwonii, rudbekii postrzępionej, goździków brodatych i bladożółtych irysów i wszędobylskiej nastrucji.

W latach 50. i 60. upowszechniły się nowe rośliny: dalie, fioletowe łubiny, lilie, nieśmiertelniki, cynie, niecierpki czy lwie paszcze.

Na wiosnę nie brakowało czerwonych tulipanów, białych narcyzów i niebieskich szafirków. Jesienią rosły astry różnych odmian i kolorów.

Ogródki różniły się wielkością, najbardziej okazałe należały do zamożniejszych gospodarzy. Rośliny wiejskich ogródków pochodziły najczęściej z najbliższego dworu i rozpowszechniały się po wsi przekazywane między sąsiadami. Czasem były też pozyskiwane z naturalnego środowiska jak np. barwinek, mak polny, chaber.

Fot. Archiwum własne