2010-07-22 Żniwa w skansenie

Dawniej czas żniw kojarzył się z monotonną, długotrwałą i wytężoną pracą w polu. Należało wyczekać słoneczną i bezdeszczową pogodę, bo zebrane zboże nie powinno być wilgotne. Rolnicy przerywali sen około 4 rano, wraz z nastaniem świtu. Udawali się na pole –kosili zboże, ustawiali zboże w snopy, wiązali je powrósłami ze słomy i pozostawiali snopki na polu, aby w ciągu kilku kolejnych dni doschły. Prace te wykonywano najpóźniej do 10 rano. Później uniemożliwiał je panujący na dworze upał.

Fot. Archiwum muzeum: 1. Ostrzenie kosy - ostrym narzędziem łatwiej było kosić zboże. 2. Kobiety podbierały sierpem zboże i wiązały snopki.   

3. Młócenie zboża w stodole. Uderzając cepami wytrącano ziarno z kłosów.   

Wracano zatem do domu, gdzie czekały bieżące prace. Ale późnym popołudniem, kiedy słońce obniżało się nieco na horyzoncie, ponownie wyruszano w pole. Do rolników przyjeżdżali często z miasta najbliżsi, by pomóc w pracach, często wysyłano na wieś dzieci, które upatrywały się w żniwach dobrej zabawy.

Dzisiaj wygląda to zupełnie inaczej. Na pole wjeżdża kombajn i to on kosi, młóci i zbiera zboże. Jakby tego było mało – wykonuje te czynności równocześnie. Po zakończonym koszeniu obok kombajnu podstawia się wóz, na który wysypywane jest zboże. Teraz już czeka je tylko spoczynek w stodole, gdzie będzie schło kilka dni. Potem trzeba je tylko przetransportować do skrzyń i… po  żniwach.

O tym, jak wielką rangę miały żniwa dawniej, jak je celebrowano i z jak wielkim poświęceniem się im oddawano będzie można przekonać się  w pierwszą niedzielę sierpnia w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Impreza plenerowa „Żniwa w skansenie” poświęcona została dawnym pracom żniwnym.

Dawnym, ponieważ te wykonywane dzisiaj niewiele mają wspólnego z tradycyjnymi żniwami, podczas których w ruch szły sierpy i kosy. Wszyscy doskonale wiemy, że dzisiaj koszenie kosą i kosiarką konną, podbieranie zboża sierpem to już przeżytek.

Nowoczesne maszyny coraz bardziej wyręczają, jeśli nie zastępują ludzi. Ale 1 sierpnia tradycyjne żniwne prace będzie można oglądać na terenie sierpeckiego skansenu. Miejsce to idealnie wpisuje się w naturalne tło prac związanych ze zbiorem zbóż. Co istotne, pokazy prowadzone będą z użyciem autentycznych sprzętów i narzędzi rolniczych pochodzących ze zbiorów MWM w Sierpcu.

Program pokazów prezentowanych podczas imprezy „Żniwa w skansenie” obejmuje: koszenia kosą i kosiarką konną, podbierania zboża sierpem, wiązania snopów i ustawiania styg. (na polach przylegających do zagród).

Nie zabraknie tez młócenia zboża cepami, oczyszczania go przy pomocy wialni, czy mielenia ziarna w żarnach (w budynkach gospodarczych na ternie zagród). Lecz atrakcje czekają nie tylko na polach.

We wnętrzach chałup z przełomu XIX i XX wieku dumnie pręży się dostojny warsztat tkacki, a kolorowe dywany uzmysławiają, iż dawniej wszystko wykonywano samodzielnie, własnym nakładem pracy. Nosząca wiele śladów upływu czasu tara, drewniana balia z wyżymaczką i maglownica – to elementy prezentowane w ramach wystawy „Rok Polski w tradycyjnych zajęciach codziennych”.

Podczas spaceru pomiędzy drewnianymi chałupami można będzie poznać lub przypomnieć sobie codzienne zajęcia ich mieszkańców. Wiejski szewc, wikliniarz, hafciarka i rzeźbiarz będą wykonywać swe prace niczym za dawnych czasów. Na terenie ekspozycji muzealnej, wzdłuż drogi wiejskiej prezentowana będzie wystawa "Maszyny i narzędzia rolnicze na Mazowszu w XIX i na początku XX w."

Nawiązaniem do prac żniwnych odbywających się na polach będzie widowisko dożynkowe oraz koncert kapeli ludowej „Kurpianka Cepelia” z Kadzidła. Na polanie królować będzie kiermasz chleba i pieczywa obrzędowego, a także regionalnych potraw przygotowywanych według wieloletnich receptur funkcjonujących w domostwach od lat.

Fot. Archiwum muzeum - Przejażdżka konna

Tradycyjnie nie zabraknie ogniska, gdzie można będzie upiec kiełbaski, a także możliwości skorzystania z jazdy wozem lub w siodle, które od lat cieszą się wielkim zainteresowaniem.

Agnieszka Jezierska - Chalicka