2010-10-25 Skansen na Orawie

Międzynarodowa droga E77 prowadząca z przejścia granicznego w Chyżnem na południe, w stronę Dolnego Kubina i dalej do Bańskiej Bystrzycy, prowadzi przez… środek skansenu. W dodatku skansenu – to rzadkość – zachowanego in situ.

Chciałoby się nawet powiedzieć „żywego skansenu”, ale rozminęlibyśmy się trochę z prawdą. Niezwykłej urody drewniane domki we wsi Podbiel na słowackiej Orawie, bo o niej tu mowa, nie są już zamieszkałe. Ale w niektórych z nich na nocleg mogą liczyć turyści. W sumie jest tu 47 zabytkowych obiektów. To naprawdę tyle, co w skansenie średniej wielkości.

Wieś leży tuż za Twardoszynem (Tvrdošín), w miejscu, gdzie od wspomnianego międzynarodowego traktu odchodzi droga do znanego miłośnikom słowackich Tatr Zachodnich Zuberca. Jest ulicówką, przez środek przebiega szlak tranzytowy. A po obu stronach drogi stoją drevenice pochodzące z końca XIX i początków XX wieku, takie, jak budowano powszechnie w tamtych czasach na środkowej Orawie. Drevenica to po słowacku dom. Dom z drewna.
 

Znaczna część wsi stanowi rezerwat architektury ludowej (pamiatková rezervácia ľudovej architektury), a najciekawszym jego fragmentem jest Bobrova raľa, duży zespół budynków mieszkalnych i gospodarczych. Domy stoją szczytem do drogi, równo, jeden obok drugiego, mają wspólne podwórza otwarte na ulicę.

Drewniane konstrukcje stawiane są na zrąb, kryte gontowymi dachami z półkolistymi okapami na szczytach i otworami wentylacyjnymi w kształcie kielicha.Domy zdobią rzeźbione ganki, ozdobne szalunki na szczytach. Wszystkie ładnie odnowione.

Kiedyś jeden taki dom zamieszkiwały dwie rodziny. Każda miała osobną izbę, ale wspólnie gospodarowała w kuchni. Dziś część domów można zwiedzać, w kilku są miejsca hotelowe, do innych zjeżdżają mieszczuchy na letnisko.

W budynku dawnej szkółki kościelnej można zobaczyć niewielkie muzeum etnograficzne i kupić wyroby rękodzieła podbielskich twórców ludowych.

Nieco poza wsią (widać z drogi) znajduje się trwała ruina – budynek dawnej huty z XIX wieku z pozostałościami wielkiego pieca.

Tekst i foto Anna Ochremiak  http://www.krajoznawcy.info.pl