2010-10-25 Ginące zabytki

Konkurs fotograficzny „Zabytkowa architektura wsi opolskiej”, organizowany przez Muzeum Wsi Opolskiej, ma zwrócić uwagę mieszkańców regionu na ginące zabytki wiejskiej architektury. Ma też rozpropagować przykłady dbałości o nie, jak też pokazać egzystujące obok siebie tradycyjne formy architektoniczne z tymi współczesnymi. Prace należy nadsyłać do 29 października.

Fot. Laureaci konkursu 2009

1. Patrycja Kucharska. 2. Michał Szrajber

Okazuje się, że wielu mieszkańców jeżdżąc po województwie zwraca uwagę na dawną zabudowę. Świadczy o tym zwiększająca się z roku na rok liczba uczestników konkursu (ten tegoroczny jest już piętnastą edycją). Co cieszy, biorą w nim udział nawet 14-letni pasjonaci.  

Ludzie stają się coraz bardziej wrażliwi na piękno ich rodzimej architektury wiejskiej. Między innymi także za sprawą Programu Odnowy Wsi, który w województwie opolskim działa bardzo prężnie. Jest realizowany od roku 1997, a bierze w nim udział ok. 60 proc. sołectw województwa. Program upowszechnia m.in. ideę ładu i estetyki otoczenia.  

Drewnianych budynków w regionie nie jest już wiele. Dlatego też konkurs został rozszerzony także o te murowane, m.in. domy, stodoły, młyny, cegielnie, gorzelnie, kuźnie, szkoły, remizy strażackie, kościoły, a także o małą architekturę: m.in. gołębniki, kapliczki czy pompy drewniane.

Fot. Laureaci konkursu 2009

1. Zuzanna Lukas 2. Piotr Nowak

3. Zbigniew Walewski

W śląskim budownictwie wiejskim dominowała konstrukcja zrębowa do przełomu XVIII i XIX wieku. Technologia wznoszenia budynków polegała na budowie ścian z poziomo układanych bali drewnianych, których końce w narożach budynku łączono przy pomocy odpowiednich zaciosów. W zależności od kształtu zaciosów łączenie takie nosi nazwę: "na obłap", "na rybi ogon", "na jaskółczy ogon", "na nakładkę", "na zamek".

Dość jednolity obraz architektury ludowej na Śląsku Opolskim zostaje naruszony przeobrażeniami trwającymi od 2 poł. XVIII wieku do poł. XIX wieku. W ich rezultacie wieś opolska różnicuje się na dwa zasadnicze regiony przedzielone Odrą: Opolszczyzna prawobrzeżna (z zachowanym i kultywowanym budownictwem drewnianym) i Opolszczyzna lewobrzeżna (gdzie nastąpił szybki rozwój budownictwa ryglowego i murowanego).

Technika ryglowa - prosta i oszczędna - polega na budowaniu ścian budynku z pionowo osadzanych słupów i łączeniu ich poziomymi belkami (ryglami). Dodatkowym wzmocnieniem takiej konstrukcji są ukośnie mocowane belki, łączące słupy i rygle. Pola takiej kratownicy wypełnia się różnorodnym materiałem: gliną zmieszaną ze słomą, cegłami, lub obija deskami.

Budownictwo murowane - przy jednoczesnym zaniku budownictwa drewnianego – rozwinęło się w połowie XIX wieku, kiedy to na Śląsku miał miejsce silny rozwój ekonomiczny.

Grupę zachowanych do dzisiaj zabytków budownictwa drewnianego na Śląsku Opolskim stanowią kościoły drewniane. Większość z nich wybudowana została w XVII i XVIII wieku, a kunszt ich wykonania oraz doskonałe proporcje, które można podziwiać do dzisiaj, świadczą o wysokich kwalifikacjach i umiejętnościach wiejskich cieśli.

Warunki konkursu http://www.muzeumwsiopolskiej.pl/GetNews.do?mid=mid2&DocId=390

http://wiano.eu/article/682