2010-12-20 Od Kujaw do Bałtyku

 Tytuł: Tajemnice codzienności. Kultura 

 ludowa i jej pogranicza od 

 Kujaw do Bałtyku (1850-1950)
 

Wydawnictwo: Muzeum Etnograficzne w

 Toruniu

„Tajemnice codzienności” - publikacja toruńskiego Muzeum Etnograficznego może stać się niezwykłym świątecznym upominkiem. Jest to nietuzinkowy przewodnik po stu latach historii kilku regionów etnograficznych, wydany właśnie przez Muzeum Etnograficzne w Toruniu.

Fot. Archiwum muzeum

Jest opowieścią etnologów, przybliżających czytelnikom nieistniejący już wiejski i małomiasteczkowy świat, z całym bogactwem jego codziennej pracy, wierzeń i świętowania.

To książka dla każdego, kto miejscem urodzenia i zamieszkania związany jest z Kujawami i Pomorzem, jak i dla badaczy/pasjonatów zainteresowanych historią kultury.

Książka jest drogowskazem poszukiwań dla początkujących i zaawansowanych „badaczy” tradycji. Narratorzy prowadzą czytelników po swoistej mapie kultury ludowej – składającej się z 232 stron i ok. 500 archiwalnych i współczesnych fotografii zabytkowych przedmiotów – dostarczającej wiedzę na temat naszej przeszłości.

Publikacja towarzyszy wystawie stałej udostępnionej przez Muzeum w styczniu 2010 r., prezentującej życie codzienne mieszkańców Kujaw, Pałuk, Krajny, Kaszub, ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej, Kociewia i Borów Tucholskich.

Bogata ikonografia, nagrania muzyczne i filmowe, a przede wszystkim ponad 1300 niezwykłych eksponatów w sposób skondensowany pokazują codzienność i niecodzienność życia naszych przodków.

Każdy, kto zobaczył wystawę, chętnie sięgnie po album. Natomiast ci, którzy najpierw zapoznają się z książką z całą pewnością odwiedzą toruńskie Muzeum Etnograficzne.

Fragmenty publikacji 

O urzędzie sołtysa...

Fot. Archiwum muzeum

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości na wsiach wprowadzono urząd sołtysa. Do jego obowiązków należało m.in. prowadzenie ksiąg ewidencji i ludności, zbieranie podatków, wydawanie świadectw sprzedaży koni i bydła. 

Oryginalnym atrybutem władzy sołtysa była laska z fantazyjnie powyginanego kawałka drewna grabowego, dębowego lub korzenia jałowca, często z rzeźbioną głową węża.  W zależności od regionu różnie ją nazywano: kula, kleka, kozel, krzywula lub lacha.

Posługiwano się nią przy przekazywaniu wiadomości w obrębie gromady, co polegało na podawaniu laski najbliższemu sąsiadowi wraz z ustną lub pisemną informacją, którą mieszkańcy kolejnych domów zobowiązani byli natychmiast przekazać dalej.

Do obowiązków sołtysa było także dbanie o bezpieczeństwo lokalnej społeczności. Wyznaczał osoby do pełnienia obowiązków nocnego stróża we wsi. Wartę pełniono od zachodu do wschodu słońca. O określonej porze sygnalizowano obowiązek gaszenia ognia w domach. W niektórych wsiach stanowiska stróża nocnego istniało do lat 60. XX wieku.

O lecznictwie ludowym...

Fot. Archiwum muzeum

Na przełomie XIX i XX wieku powszechnie wykorzystywano właściwości lecznicze ziół, ale używano też związków chemicznych np. siarczanu miedzi (modry kamień) lub minerałów (np. hematytu).

Złamane kości i zwichnięcia leczyli owczarze, którzy zdobywali doświadczenie lecząc zwierzęta. Do usztywnienia kończyn stosowali specjalnie przygotowane łupki. Ówczesnymi stomatologami byli fryzjerzy i kowale (Idź do kowala co zęby wywala – mówi powiedzenie z ziemi chełmińskiej.

W wielu przypadkach po zdrowie udawano się do znachorów. Innym remedium były karawaki, np. podczas epidemii cholery na Kujawach w 1852 r. zwane krzyżami cholerycznymi. Ustawiano je w miejscach, w których krzyż zatrzymywał zarazę. Karawaki to krzyże o podwójnych ramionach miały zapobiegać rozprzestrzenaniu się groźnych zakaźnych chorób. W tym celu ustawiano je na granicach wsi lub cmentarzach.

Często jednak nie leczono się w ogóle – Pan Bóg najlepszy doktor mówi powiedzenie z ziemi dobrzyńskiej.

Kontakt w sprawie zakupu - tel. 56 622 80 91 wewn. 55