2009-12-09 Budownictwo ludowe

 Tytuł: Budownictwo ludowe w Polsce

 Autor: Tomasz Czerwiński

 Seria: Ocalić od zapomnienia

 Wydawnictwo: Sport i Turystyka – Muza   

 Rok wydania: 2008

W ciągu ostatnich dziesięcioleci z krajobrazu Polski zaczęły gwałtownie znikać drewniane budynki wiejskie kryte strzechą. Do chwili obecnej budownictwo ludowe przetrwało jedynie w formie szczątkowej, a jego zasoby kurczą się z każdym rokiem.

Zniknęły prawie zupełnie wiatraki, młyny, kuźnie i karczmy, które kiedyś stanowiły nieodłączny element zabudowy wiejskiej. Książka ukazuje właśnie te odchodzące z krajobrazu polskiej wsi obiekty architektury ludowej. Zawarty w niej bogaty materiał ilustracyjny prezentuje w większości zasoby budownictwa ludowego, które możemy podziwiać w muzeach etnograficznych na wolnym powietrzu. 

Publikacja nie jest monografią polskiego budownictwa ludowego. Wydawnictwo i autor postawili sobie za cel popularyzację tej niezwykle ciekawej dziedziny kultury ludowej, odchodzącej z krajobrazu polskiej wsi. Jest adresowana przede wszystkim do miłośników ludowej architektury.

Jednakże książka może być także inspiracją dla osób, które do tej pory nie wiele uwagi przywiązywały do takiej zabudowy. Myślę tutaj choćby o architektach, którzy projektując domki letniskowe czy też większe drewniane posesje nie czerpali wzorców z dawnej polskiej wsi. Bogate wzornictwo odeszło do lamusa.

Współcześni projektanci lansują projekty bez wyrazu. Tymczasem bogate zdobnictwo architektoniczne polskiej wsi może zapierać oddech. Ważnym elementem dekoracyjnym były ozdoby przyokienne, okiennice, drzwi, ganki i werandy.

Szczególne bogactwo zdobnicze występowało na terenie północno-wschodniej Polski, m.in. w Puszczy Białej, Suwalszczyźnie i wschodnim Podlasiu, gdzie ażurowe dekoracje przypominały czasami misterną koronkę. Często też chałupy zdobiły bogato malowane ornamenty roślinne. Formy tych ozdób ludność wiejska i szlachta zagrodowa czerpała z architektury małomiasteczkowej i dworskiej. Detale zdobnicze były wykonywane przy pomocy prostych narzędzi przez wiejskich rzemieślników.

Bogate wzornictwo np. nadokienników z Puszczy Białej może zainspirować także dekoratorów wnętrz. Mogą wprost przekopiowywać je na ściany z otworami okiennymi czy drzwiami.

Na uwagę dekoratorów zasługują również wiejskie piece, które służyły nie tylko do gotowania pokarmu, ale także pieczenia potraw, suszenia owoców i grzybów. Dobrze usytuowane i zaprojektowane stanowiły ozdobę izby. Dziś przydałyby się takie w niejednym wiejskim i  letniskowym domu. Szkoda, że piękne piece wyparte zostały przez kuchnie AGD i kominki. 

Prosty język, bogactwo ilustracji, a także słownik terminów wsi polskiej to ogromne zalety publikacji.