2011-03-22 Zdobnictwo Podlasia

 Tytuł: Zdobnictwo drewnianych domów na  Białostocczyźnie
 Autor: Artur Gaweł
 Wydawnictwo: Orthdruk
 Rok wydania: 2010 – Wyd. II 

 poprawione i rozszerzone

Niezwykle przychylne przyjęcie przez czytelników pierwszego wydania albumu skłoniło autora i wydawcę do wznowienia publikacji w rozszerzonej i wzbogaconej wersji.

Zamieszczono znacznie więcej fotografii (ponad 300) i rysunków (ponad 250).

W albumie można zobaczyć przykłady zdobnictwa architektonicznego w regionie. Drewniane chałupy, stodoły, spichlerze i inne budynki gospodarcze, przemysłowe oraz sakralne stanowią do dzisiaj najważniejsze elementy wiejskiego krajobrazu Białostocczyzny.

Fot. Archiwum własne - ilustracje z albumu

1. Miękisze, gm. Bielsk Podlaski. 2. Plutycze, gm. Bielsk Podlaski

Najcenniejsze obiekty są objęte ochroną konserwatorską, ale wiele budynków takiej opieki nie posiada, choć stanowią cenne przykłady dawnego kunsztu ciesielskiego.

Fot. Archiwum własne - ilustracja z albumu

Morze, gm. Czyże

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech budownictwa na Białostocczyźnie jest bogate zdobnictwo. Cieszy fakt, że coraz częściej nowo budowane drewniane domy zdobione są według dawnych, miejscowych wzorów. Pozwala to sądzić, że jeszcze przez wiele dziesiątków lat będą one cieszyć oko i wzbogacać wiejski krajobraz.

Elementy dekoracyjne na Białostocczyźnie uzyskiwano wyrzynając piłką o wąskim brzeszczocie profilowane krawędzie w deskach przybijanych przy oknach, do naroży, wzdłuż krawędzi dachu, czy też w szczytach domów. Ten sposób zdobienia stworzył niepowtarzalny urok białostockiej wsi.

Fot. Archiwum własne - ilustracje z albumu

1. Szostakowo, gm. Czyże 2. Haćki, gm. Bielsk Podlaski

Przykłady dawnego zdobnictwa budzą zachwyt nie tylko swoimi kształtami, wzajemną harmonią, ale także precyzją wykonania, a co się z tym wiąże i pracochłonnością.

Wśród mieszkańców wsi powszechna jest opinia, iż współcześnie, mimo istnienia znacznie doskonalszych narzędzi, już nikt nie podjąłby się trudu ich wykonania. Czyżby zdobienie drewnianych budynków mieszkalnych koronkowo wycinanymi ozdobami należało już do przeszłości?

Fot. Archiwum własne - ilustracje z albumu

1. Jaświły 2. Wojszki, gm. Juchnowiec Kościelny

Okres najpełniejszego rozwoju tej rękodzielniczej sztuki przypada na lata międzywojenne oraz pierwsze dziesięciolecia po II wojnie światowej. Z roku na rok ubywa zarówno samych ozdób, jak i całych zdobionych budynków. Stąd też, tak ważne jest udokumentowanie bogactwa dawnego zdobnictwa architektonicznego.

Większość materiału ilustracyjnego pochodzi z miejscowości położonych w okolicach Bielska Podlaskiego, Hajnówki, Narwi i Zabłudowa, gdyż właśnie na tym obszarze zachowało się do dzisiaj najbogatsze zdobnictwo architektoniczne. W północnej części regionu wyróżniają się pod tym względem takie gminy jak Suchowola, Jaświty i Janów. 

Bogatą ornamentykę Białostocczyzna zawdzięcza wpływom rosyjskim. W Rosji tego rodzaju zdobnictwo osiągnęło niespotykany gdzie indziej poziom kunsztu artystycznego.

Album zawiera opisy także w języku angielskim i niemieckim.
/na podstawie fragmentów publikacji/