2011-05-18 Ludowe zabawki

Na wystawie w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce można zobaczyć, jakimi zabawkami bawiły się dawniej dzieci wiejskie. Powinni wybrać się tam nie tylko rodziny, ale także producenci zabawek.

Dawne wzory mogą stać się dla nich inspiracją dla własnej produkcji,  zwłaszcza, że zabawki ludowe – ze względu na swój ekologiczny charakter - znowu stają się modne. Ich piękno, ciepło i prostotę doceniły m.in. sieci skandynawskich salonów meblarskich, które wprowadziły je do sprzedaży.

Fot. Archiwum muzeum

Koniki i bryczki

Zabawka ludowa to nie tylko rzecz użytkowa. Każda prezentowana na wystawie posiada swoją historię, bo w proces produkcji były zaangażowane całe rodziny.

Wiejskie dzieci rzadko otrzymywały „zabawki kupowane”. W gospodarstwach brakowało pieniędzy. Poza tym powszechne było przekonanie, że jest to rzecz zbędna. Dziecko nie ma czasu na zabawę, bo wraz z dorosłymi musi pracować na rzecz pomnożenia dobrobytu rodziny.

Pomimo to dzieci na wsi bawiły się i miały zabawki. Najczęściej wykonywali je dziadkowie. Nie mając sił do pracy na roli poświęcali się produkcji narzędzi i naczyń niezbędnych w gospodarstwie, przy okazji starali się zaspokoić marzenia swoich wnuków. Robili  dla nich fujarki, dudki, gwizdki, wiatraczki.

Fot. Archiwum muzeum

1. Dziobiące kury 2. Dziobiący kogut

Do najbardziej popularnych zabawek ludowych należały koniki na biegunach, na kółkach oraz proste kije z wyrzeźbionymi końskimi głowami. Chętnie bawiono się bryczkami, mebelkami oraz figurkami ludzi i zwierząt.

Fot. Archiwum muzeum

1. W warsztacie zabawek 2. W piekarni

3. Warsztat stolarski 3. Karuzela

4. Karuzela 5. Bryczka i klepak

Wielką popularnością cieszyły się zabawki ruchome, takie jak stukające skrzydłami ptaki, zwane klepokami, kręcące się karuzele, a na nich figurki nazywane na Żywiecczyźnie gwariatami. Wśród ruchomych zabawek były też dziobiące kury, tnący drewno tracze, samochody czy samoloty.

Fot. Archiwum muzeum

1. Liczydło 2, 3, 4 Ptaszki   

W miarę jak na wsi przybywało pieniędzy, wykonywanie kolorowych cudeniek stało się dobrym sposobem na dorobienie pieniędzy. Powstały ośrodki zabawkarskie, składające się z kilku wsi. Specjalizowały się w konkretnych typach zabawek, technice wyrobu oraz zdobnictwie. Również poszczególne wsie słynęły ze swoich wyrobów.

Fot. Archiwum muzeum

Kołyska, ptaszki i postacie ludzkie

Najstarszym ośrodkiem zabawkarskim jest rejon żywiecki, znany z produkcji zabawek ludowych już od XIX wieku. A  że ekologiczne przedmioty znowu stają się modne, obecnie region żywiecki oferuje obok zabawek tradycyjnych, proste, nie malowane formy, pozostawione w kolorze naturalnego drewna i odtworzone bardziej naturalistycznie.

Ludowe zabawki najczęściej wytwarzano z drewna, gliny, słomy oraz z korzenia. Wynikało to z powszechnej dostępności surowców, oraz łatwości ich obróbki. Surowcem był też ziemniak, łupiny orzecha czy kora.