2011-06-16 Pamiątki Kresowian

Znad Niemna, Wilii i Niewiaży. Pamiątki Kresowian - to tytuł wystawy w Muzeum Etnograficznym w Toruniu. Obchody 100-lecia urodzin Czesława Miłosza, poety-noblisty urodzonego w Szetejniach na Litwie, to dobry moment, by pokazać zgromadzone w muzeum eksponaty pochodzące z kresów północno-wschodnich.

Fot. Archiwum muzeum

Fragment wystawy

Muzeum w swoich zbiorach posiada licznie reprezentowaną kolekcję tkanin głównie z Wileńszczyzny i Grodzieńszczyzny, skromniejszych rozmiarów kolekcję wyrobów plecionkarskich z Brasławszczyzny, niewielki zbiorek ceramiki pochodzącej z wileńskich warsztatów A. Azarewicza i J. Limonta oraz pojedyńcze okazy zabawek ludowych.

Fot. Archiwum muzeum

Fragment wystawy

Na tej wystawie nie mogło zabraknąć szczególnego eksponatu - ości – narzędzia rybackiego pochodzącego najprawdopodobniej z Wileńszczyzny.

Rysunek ości jako symbol muzeum pojawił się po raz pierwszy na plakacie muzealnym dotyczącym wystawy tkaniny w 1973r., na której także były eksponowane tkaniny przesiedleńców.

Wszystkie wymienione eksponaty stanowią główną część ekspozycji, wzbogaconej o prywatne, rodzinne pamiątki Torunian: fotografie, obrazy, przedmioty, dokumenty.

Fot. Archiwum muzeum

Fragment wystawy

Forma wystawy przypomina wielowątkową tkaninę, gdzie osnową jest poczucie wspólnego pochodzenia z obszaru wyznaczonego przez bieg rzek: Niemna, Wilii, Niewiaży. Wątkami są indywidualne losy Kresowian, tworzące wzór wyznaczony rytmem historycznych zmian.

Niewielka kolekcja pamiątek z toruńskich domów użyczonych na wystawę przez potomków Kresowian (przybyłych do w okolice Torunia i do miasta wskutek fali ekspatriacji po 1920 r. i po roku 1945), pokazuje ich niezwykłą wartość dokumentującą sploty dziejów rodzinnych z historią, która okrutnie doświadczyła tak wielu tam urodzonych.

Fot. Archiwum muzeum

Fragment wystawy

Pokazane - z konieczności wyrywkowo - pamiątki ukazują też te piękniejsze strony życia na Kresach: bliskich, krewnych i przyjaciół utrwalonych na kliszy podczas ważnych  momentów w życiu, sceny z dzieciństwa, z pracy, z wojska, domy, wnętrza, ubiory i pejzaże.

Fot. Archiwum muzeum

Fragment wystawy

Z dokumentów wyłaniają się dawno przebrzmiałe, czasem trudne sprawy rodzinne i społeczne, a obrazy przywołują tak umiłowane widoki bliskich sercu stron.

Nie brak także religijnych pamiątek, które towarzyszyły codziennemu życiu i pomagały przetrzymać ciężkie chwile.

Fot. Archiwum muzeum

Fragment wystawy

Zgromadzone przedmioty, drobiazgi, przypominają jednym najbliższych, innym przybliżają losy osób nigdy osobiście nie poznanych a znanych z toruńskiego życia publicznego, ze świata nauki, kultury.

Fot. Archiwum muzeum

Fragment wystawy

Za każdą z pokazanych pamiątek ukrywa się fragment czyjegoś życiorysu, radosnych, spokojnych chwil rodzinnego życia lub traumatycznych przeżyć czasów wojennych tragedii.

Wystawa przez całe drugie półrocze 2011 r. będzie miejscem realizacji programu edukacyjnego dla dzieci, młodzieży, dorosłych.

Muzeum planuje wiele spotkań, rozmów, filmów, wspólnego czytania poezji Miłosza, wspomnień także o tych, którzy ratując życie nie ocalili żadnych pamiątek i o tych, którzy zginęli.

Zbieżność obchodów 100-lecia Urodzin Czesława Miłosza (30 czerwca 2011) z terminem obejmowania przez Polskę Prezydencji w Unii Europejskiej (1 lipca 2011), wydaje się być odpowiednim i symbolicznym momentem dla przywołania także w toruńskim Muzeum Etnograficznym kultury mieszkańców Kresów, jej wpływu na obecny krajobraz kulturowy Torunia i regionu.

To także próba promocji wartości związanych z wielokulturowością, dobrosąsiedztwem, wzajemną tolerancją oraz ideą budowania tkanki łącznej (Czesław Miłosz, Szukanie ojczyzny) między ludźmi i nacjami na wszelkich pograniczach.

Autorkami wystawy są: Maria Pokrzywnicka i Kinga Turska-Skowronek oraz Barbara Górka – oprawa plastyczna.

Opr. Maria Pokrzywnicka