2011-11-20 Medycyna ludowa

W weterynarii i medycynie ludowej stosowano dawniej często te same zioła. Jak tylko udomowiono zwierzęta, zauważono, że one chorują tak samo jak ludzie. Na przeziębienie pijemy napar z lipy. Można go podać też zwierzętom. 

W dawnych czasach na podstawie zewnętrznych cech roślin określano, przeciw jakiej chorobie będzie ona skutecznym lekarstwem. Płatowate liście miały leczyć schorzenia wątroby, sercowate – dolegliwości serca, a orzechy o fałdowanej powierzchni – bóle głowy.

Fot. Archiwum własne

Wystawa w Muzeum Wsi Radomskiej

Zioła w medycynie i weterynarii ludowej

Jeżeli roślina przypominała istotę ludzką, uchodziła za panaceum, lek na wszelkie choroby. Wśród tych największą sławą cieszyła się mandragora. Ziołowe specyfiki nawet zalecane przez magików i innych praktyków wiedzy tajemnej, były w większości zupełnie bezużyteczne, a czasem nawet szkodliwe.

Jednak do tych, które okazywały się skuteczne, wciąż powracano, a przepisy na nie przekazywano sobie z pokolenia na pokolenie.

Najlepsze z pośród starych ziołowych receptur wykorzystała współczesna medycyna. Jedną z chorób leczoną przy pomocy ziół była malaria. Indianie z Ameryki Południowej leczyli się z niej naparem z drzewa chinowego. Na początku XIX w. wyizolowano z kory tego drzewa aktywną substancję – chininę.

Czarownicy z indiańskich plemion Ameryki Północnej osobom chorym na artretyzm podawali napój z kory wierzby, przez zielarzy w Europie stosowany jako środek przeciwbólowy. Z kory wierzby wyizolowano salicynę, na bazie której powstał jeden z najpopularniejszych leków uśmierzających ból – aspiryna.

Fot. Archiwum własne

Wystawa w Muzeum Wsi Radomskiej

Zioła stosowane w medycynie ludowej

Dawni medycy kupowali lub zbierali zioła w okolicy, a te najbardziej znane hodowali w przydomowych ogródkach. Wraz z rozwojem medycyny, wyrabianiem leków zajęli się aptekarze.

Moździerz i młotek to były niegdyś podstawowe przyrządy do mielenia i mieszania ziół. Chociaż współcześnie nie widuje się już aptekarzy sporządzających mieszanki łodyg, liści, kwiatów i korzeni, wciąż niemal połowę leków otrzymuje się z roślin.

Jak tylko udomowiono zwierzęta zauważono - bardzo cenne dla hodowcy- że także i one chorują. Zaczęto więc leczyć je roślinami używanymi w medycynie ludowej.  Można więc mówić, że rozwój medycyny i weterynarii ludowej nastąpił równocześnie.

Odpowiednie pielęgnowanie i obchodzenie się ze zwierzętami ma bardzo dobry wpływ na ich zdrowie i wydajność (praca, odzysk mleka, mięsa itd.).

Doświadczony hodowca, który dobrze zna swoje zwierzęta i obserwuje je codziennie, nie ma trudności w rozpoznaniu sztuk chorych. Wczesne rozpoznanie choroby i szybkie rozpoczęcie leczenia ma duże znaczenie dla dalszego przebiegu choroby.

Pierwsze objawy choroby to np. brak apetytu, chęci i sił do pracy, wzdęcia, wymioty, wyciek z nosa, kaszel. W razie zauważenia odmiennego niż zazwyczaj zachowania się chorej sztuki, podaje się do picia  napary i wywary z ziół, robiąc okłady, masaże.

W przypadku gdy te zabiegi nie przynoszą ulgi, wzywany jest weterynarz, który przystępuje do fachowych form leczenia.

Najczęściej stosowane w weterynarii zioła to len, bylica piołun i szczaw koński, mięta pieprzowa, rumianek pospolity, krwawnik pospolity, babka szerokolistna, lipa drobnolistna. Roślin tych używano w leczeniu np. zapalenia wymion, kolkach, wzdęciach, brak apetytu, gorączka, biegunka, kaszel, wrzody, choroby reumatyczne – ochwat.

(z wystawy o ziołach w Muzeum Wsi Radomskiej)