2012-01-04 Sanockie szopki

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku posiada zbiór 30 szopek, wykonanych przez różnych twórców z regionu. Na wystawie „Szopki bożonarodzeniowe”, zorganizowanej w zabytkowej remizie z Golcowej, można zobaczyć dwanaście najciekawszych z nich.

Fot. Archiwum muzeum

Są to szopki wykonane z drewna, papieru i gliny, z dachami często krytymi słomą lub kłosami żyta. Najpopularniejsze są tzw. "betlejemki", czyli małe stajenki ze sceną narodzenia Jezusa.

Fot. Archiwum muzeum

Występują również szopki bardziej rozbudowane. Można w nich zobaczyć zarówno postacie św. Rodziny, pasterzy, Trzech Króli i zwierząt, jak również postacie bardziej współczesne ich twórcom jak np. muzykanci, tancerze oraz sceny z życia codziennego.

Fot. Archiwum muzeum

Najstarsza z prezentowanych szopek, autorstwa Mikołaja Więcha z
Domaradza, pochodzi z lat 20-tych XX wieku. Natomiast najbardziej okazałą jest szopka K. Breja z 1982 roku z Jasła, prezentowana na scenie remizy.

Na wystawie można zobaczyć również szopki autorstwa:

- A. Toborowicza z Baligrodu z roku 1969,

- Wł. Sochackiego z Dynowa - Karlikówki z 1967,

- L. Hanzela z Pakoszówki z roku 1935,

- Wł. Bąka z Woli Cichej z 1979 roku,

- M. Mazurka z Brzeżawy z 1962 roku,

- M. Kurka z Seredniego z roku 1966,

- T. Ziółkosia z Brzozowa z roku 1937,

- a także szopkę z ruchomymi postaciami autorstwa W. Owsianego z około 1950 roku z Izdebek.

Każda z szopek ma swój niepowtarzalny charakter i wprowadza widza w świat dawnych wyobrażeń o narodzinach Jezusa i sposobie pochwały tych wydarzeń.

Historia szopki sięga 1223 roku, kiedy to św. Franciszek z Asyżu
urządził pierwsze jasełka.

Do Polski zwyczaj pokazywania szopek dotarł w XIII wieku wraz z franciszkanami. Prawdziwy rozkwit tego typu przedstawień ukazujących narodzenie Chrystusa nastąpił w okresie XVII i na początku XVIII wieku.

Przez wieki zmieniała się ich forma - od niemych i nieruchomych przedstawień figuralnych do ruchomych, często teatralnych, które czasami powodowały bardzo żywiołową reakcję oglądających, a jednocześnie krytykę ze strony instytucji kościoła.

Jeszcze do niedawna można było spotkać wędrujących po wsiach i
miasteczkach kolędników niosących szopkę, która ukazywała historię narodzenia Jezusa.

Do dzisiaj zachował się zwyczaj wystawiania szopek w kościołach.

Uzupełnieniem wystawy są obrazy przedstawiające sceny Wigilii i
kolędników, autorstwa K. Woźnej z Hoczwi, Zofii Besz-Jary z Przemyśla i Anieli Kuźniar z Jasienicy Jasielskiej.

Wystawę dopełniają stroje kolędnicze i pająki wiszące u powały. A więc "Pójdźmy wszyscy do stajenki..."

Marcin Krowiak

Zobacz też:

Szopki i podłaźniczki http://wiano.eu/article/1336