2010-01-31 Słowacki Bordiów

Na skraju Bardejowa (po słowacku Bardejov, po polsku tradycyjnie: Bordiów), w jego uzdrowiskowej części (Bardejovské Kúpele) malowniczo rozłozyło ekspozycję Muzeum Architektury Ludowej. To najstarszy skansen na Słowacji, otwarty w 1965 roku na niewielkiej powierzchni 1,5 hektara znalazły się 24 budynki pochodzące z najbliższej okolicy, obejmującej dwie krainy historyczno-geograficzne: północnego Szarisza (Šariš) i północnego Zemplina (Zemplín).

Ekspozycja skonstruowana jest na kształt wsi pogranicza, takiej, jakie bywały w tym regionie. Pokazuje kulturę Łemków, którzy – tak jak po naszej stronie – zamieszkiwali doliny wciskające się w łagodne grzbiety Beskidu Niskiego i Słowaków, którzy zagospodarowali tereny wewnątrz łuku Karpat.

Najokazalej prezentują się dwie budowle sakralne: łemkowska grekokatolicka cerkiew z Mikulášovej-Niklovej (z 1730 r.) pod wezwaniem Matki Boskiej Opieki z XVIII-wiecznym ikonostasem  i katolicki kościółek ze wsi Zboj w Górach Bukowskich (z 1766 r.); do tego dwie dzwonnice i kaplica św. Jana z Nepomuka (św. Jan Nepomucen).

Na zabudowania skansenowej wsi składają się zagrody bogatych i biednych chłopów wraz ze spichlerzami, ulami i chlewikami. Ciekawych „jak to kiedyś robiono” zainteresują na pewno zabytki wiejskiego przemysłu: kuźnia, folusz (warsztat produkcji sukna) i unikatowe urządzenie do drążenia z drewnianych pni rur wodociągowych. 

We wszystkich dostępnych do zwiedzania pomieszczeniach zgromadzono mnóstwo sprzętów naturalnie zgodnych z pierwotnym przeznaczeniem obiektów. Jest tego sporo: łemkowskie wsie po słowackiej stronie nie były wysiedlane, jak w Polsce. Ludzie żyli w swoich odwiecznych domostwach, zachowali więc wiele z dawnego wyposażenia.

Więcej wyrobów ludowego rękodzieła: tkanin, strojów ludowych, ceramiki, wyrobów z drewna możemy zobaczyć oglądając stałą wystawę sztuki ludowej w willi Rákoci znajdującej się na terenie uzdrowiska. Tam też urządzono ciekawą ekspozycję obrazującą dzieje Bardejowskich Kupeli jako kurortu, a w jednej z sal pokazano  wyposażenie XIX-wiecznego szpitala.
Skansen w Bardejowskich Kupelach jest częścią Szariskiego Muzeum w Bardejowie (Šarišské Múzeum Bardejov). Pozostałe ekspozycje znajdziemy w centrum Bardejowa, przy rynku.

Małgorzata Raczkowska (tekst i foto) www.krajoznawcy.info.pl