2010-02-06 Kafle huculskie

Kafle huculskie – ręcznie malowane, niezwykle barwne, a także kuchnię huculską można zobaczyć do końca lutego na wystawie „W cieple huculskiego pieca” w Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku.

Wystawa stała się też okazją do pokazania kultury Hucułów – górali z Karpat Wschodnich mieszkających przed wojną w obrębie Rzeczypospolitej. Po 1945 r. Huculszczyzna przestała należeć do Polski, a Polacy i inne nieruskie mniejszości narodowe zostali stamtąd wypędzeni.

Kafel huculski to specyficzny i oryginalny rodzaj kafla. Był wypalany w piecach polowych w stosunkowo niskiej temperaturze na biskwit (wstępnie spieczoną masę ceramiczną). Niska temperatura powodowała, iż czerep (powierzchnia) kafla nie był spieczony co umożliwiało domowym artystom swobodne rysowanie na licu różnych motywów. Był to pierwszy etap wytwarzania kafli huculskich.

W następnym okresie zaczęto malować rysunki naturalnymi barwnikami. Główne kolory to zielony, czarny, ugrowo – żółty, ceglasty, brunatny i niebieski. Przeważały na kaflach motywy roślinne, geometryczne, zwierzęce i scenki z codziennego życia.

W momencie powstania zakładów kaflarskich i poznania możliwości, jakie daje zdobienie kafli szkliwami, powstała specyficzna technologia produkcji tych wyrobów. Kafle wyrabiano z dwóch kolorów gliny, roboczej ciemniejszej i jaśniejszej licowej. Po odpowiednim zdębieniu wykonywano rysunki na licu i wypalano na biskwit.

Kafel biskwitowy malowano odpowiednimi barwnikami zgodnie z tradycyjną kolorystyką, pokrywano bezbarwnym szkliwem i wypalano na ostro. W ten sposób powstawały piękne, jedyne w swoim rodzaju i niespotykane w innych miejscach kafle huculskie.

Wyroby te cieszą się jeszcze dzisiaj dużym powodzeniem. Unikalna w skali europejskiej zabytkowa – najstarsza w Polsce - 150 letnia kaflarnia w Zdunach (Wielkopolska) nadal produkuje kafle huculskie. Zachowano ręczny proces produkcji, taki sam jak w 1870 r. Jedynie pierwszy etap prac jest unowocześniony.

Obok barwnych, niepowtarzalnych kafli huculskich na wystawie eksponowane są fotogramy prof. Krzysztofa Hejke – wykładowcy łódzkiej „filmówki”, wielkiego miłośnika Kresów. Fotografie pokazują życie i kulturę Hucułów.

Na wystawie zaaranżowano też chatę huculską z przepięknym piecem. Można też zobaczyć stroje Hucułów. Współorganizatorem wystawy jest Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu.