2010-02-12 Święto wycinanki

Kilkaset różnych wzorów wycinanek od najstarszych do bardzo współczesnych można oglądać na wystawie „Gwiazdy, ptaki i leluje” w Centrum Kultury Kurpiowskiej w Kadzidle. Wystawa  potrwa do 16 lutego kiedy to podczas kolejnego wielkiego święta „Śladami Kurpiów” zostaną uhonorowane odznaczeniami, medalami, nagrodami  wszystkie kadzidlańskie wycinankarki. Owocem tej imprezy stanie się album "Wycinanka z Gminy Kadzidło", który się ukaże w przyszłym roku.

Na wystawie nie zabrakło prac takich nazwisk twórczyń jak Bałdyga, Konopka, Staśkiewicz, Olender, Chrostek, Bogdańska. Prace zgromadzone na wystawie to tylko namiastka tego, jakim skarbem dla kultury polskiej są ręce i nożyce kurpiowskich wycinankarek i wycinankarzy.

Fot. Archiwum Centrum Kultury Kurpiowskiej

Zanim powstanie takie dzieło artysta wybiera motyw- gwiazdę, leluję czy też wielopoziomową scenkę rodzajową - potem składa papier i wymyśla wzór na krawędź; listki, piórka. I tnie, chociaż do końca nie wie, jak to ostatecznie będzie wyglądało. Jak w sztuce.

Te piękne ornamenty wycina się nożycami do strzyżenia owiec. Aż dziw, że takie delikatne cudeńka mogą wyjść spod takiego narzędzia. Wycinankarki twierdzą, że każda musi mieć swoje własne nożyce, bo one przyzwyczajają się do ręki.

Wycinanka z kolorowego papieru pojawiła się na Kurpiach na przełomie I i II połowy XIX wieku. Zwyczaj przystrajania domów wycinankami występował w każdej niemal rodzinie niezależnie od jej zamożności. Niektóre twórczynie wykonywały swoje wyroby dla wielu rodzin poprawiając w ten sposób swoją sytuację materialną. Obrazy i ściany przystrajano wycinankami przed dwoma najważniejszymi świętami kościelnymi Wielkanocą i Boży Narodzeniem.

Jedną z form wycinanek rozpowszechnioną na Kurpiach jest leluja. – kompozycja pionowa, dwuczłonowa, symetryczna. Część dolna stanowi podstawę jest zwykle mniejsza, część górna zwana koroną jest owalna lub prostokątna. Leluja uważana jest przez wielu badaczy za jedną z najbardziej charakterystycznych dla Kurpiów form, występującą jedynie w tym regionie.

Inną wycinanką rozpowszechnioną na Kurpiach jest gwiazda. Najczęstszym motywem cięcia jest ażurowa siatka z drobnymi motywami geometrycznymi.

Niegdyś koła naklejano na ściany na przemian z lelujami w ten sposób tworzyły barwne rytmiczne i harmonijne kompozycje.

Oprócz jednobarwnych lelui i gwiazd wykonywano także wycinanki wielobarwne: koguty, ptaki, pawie, konie z jeźdźdami.

Trudniejszą do wykonania formą są sceny rodzajowe przedstawiające różne zajęcia gospodarcze na podwórzu, wesele, polowanie.

http://wiano.eu/wycinanki