2016-10-15 Krywulka karpacka

Krywulka to biżuteria koralikowa, karpacka wytwarzana na terenie m.in. Łemkowszczyzny i Huculszczyzny. Jest wykonana z drobnych, szklanych koralików o średnicy 2 mm, nawlekanych na nitkę, tworzących ażurową, misterną całość.

Robiły ją panny i panie na własny użytek, a nie na handel. Honorem dziewczyn było, wykonać taki naszyjnik samodzielnie dla siebie. Jednak przy braku umiejętności, pomagały im sąsiadki lub przyjaciółki.

Fot. Archiwum Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu

Krywulki karpackie

Krywulka była wyznacznikiem statusu społecznego i majątkowego.
Kolorowe koraliki były ręcznie nawlekane (nizowane) na nitkę przy pomocy igły lub malutkiego krosna w określonej kolejności i w określonej kompozycji kolorystycznej. Powstawał wzór. Kobiety inspirowały się karpackimi haftami, pisankami, rzeźbami i obrazami.

Krywulka składa się z trzech części – najwęższej przylegającej bezpośrednio do szyi tzw. krajki o szerokości ok. 2 cm, druga to część zasadnicza o szerokości od 10 cm do 40 cm tzw. połotence. Jego tło jest czerwone lub wiśniowe, fioletowe, ale zdarzały się też czarne.

Na połotencu znajduje się rząd figur kolorowych w kształcie rombów.

Trzecia część to wykończenie, składające się z kilku rzędów większych koralików tzw. gondoczek.

Zanim kobieta założyła krywulkę, wciągała na siebie haftowaną bluzkę, następnie gorset, dopiero na wierzch – paciorkowy naszyjnik. Krywulka była wiązana z tyłu na wstążkę, ewentualnie zapinana na guzik.

Często na krywulkę kobiety zakładały dodatkowy sznur korali.

Technika wykonywania krywulki nie zmieniła się do dzisiaj.

Jak powstaje biżuteria koralikowa