2021-11-02 Dla Niepodległej

Stroje, wzorowane na tych noszonych w okolicach Krakowa, zostały uznane za polski strój narodowy. Symbolami polskości jest biała sukmana i czerwona rogatywka rozsławione przez Tadeusza Kościuszkę, a także Krakowiak – jeden z pięciu tańców narodowych.

Fot. Archiwum własne

Strój krakowski

Na powstanie mody na męski strój tzw. krakowski wielki wpływ miała insurekcja kościuszkowska (1794 r.). Wtedy to wódz naczelny Tadeusz Kościuszko, w czasie składania uroczystej przysięgi na krakowskim rynku wystąpił w białej sukmanie i czapce rogatywce.

Te części stroju stały się później elementami munduru wojsk pieszych Regimentu Grenadierów Krakowskich (początkowo wiejska piechota dymowa), dalej wojsk Księcia Józefa Poniatowskiego, powstańców w powstaniu listopadowym, a także uczestników Wiosny Ludów.

W 2.połowie XIX wieku powszechną staje się ponadto moda na ubieranie służby dworskiej, szczególnie stangretów w rodzaj liberii w dowolny sposób wzorowanej na stroju krakowskim. Zaś na wsi zwyczaj organizowania konnych banderii witających wybitne osobistości zarówno świeckie jak i duchowne, a także będących asystą w czasie wesel.

Biorący w nich udział mężczyźni przywdziewali stroje wzorowane na tych noszonych w okolicach Krakowa.

Strój krakowski to oczywiście nie jedyne symbole polskości, które spajały naród i dawały siłę przetrwania. Z okazji Dnia Niepodległości przypomnijmy zasady, jakimi kierowali się ziemianie. A dlaczego wskazujemy właśnie na ziemian? Bo kultura ziemiańska imponowała wówczas wszystkim warstwom społecznym.

Patriotyzm i służba ojczyźnie to były podstawowe obowiązki każdego ziemianina, Wynikało z tego utrzymywanie ziemi tak, aby nie przeszła ona w obce ręce. W okresie zaborów Polakom nie wolno było kupować ziemi, więc obowiązkiem było trzymać ją w rodzinie.

Nawet jeśli ktoś kończył studia i zdobywał inny zawód, to po odziedziczeniu ziemi, wracał na wieś, by nią gospodarzyć. Zakaz sprzedaży ziemi Polakom obowiązywał we wschodnich województwach do 1905 r. Zatem majątki pozostawały w rękach jednej rodziny przez długie lata.

Fot. Archiwum własne

We dworku w sierpeckim skansenie

We dworach, pozostających w rękach jednej rodziny przez całe pokolenia, gromadziło się mnóstwo świadectw przeszłości. Wieszano obrazy o tematyce patriotycznej obok portretów wielkich wodzów, takich jak książę Józef Poniatowski czy Tadeusz Kościuszko. Gromadzono sztandary, broń czy fragmenty uzbrojenia obok drobnych pamiątek po sławnych bohaterach, których gipsowe popiersia ustawiano na specjalnych drewnianych postumentach.

Panie upamiętniały epizody powstań i bitew wyszywając ekrany przed kominkami, pudełka na igły i na ołówki, okładki do notesów.

We dworach czytano działa Słowackiego, Mickiewicza, Sienkiewicza, Mochnackiego czy Mierosławskiego. Z bohaterami utożsamiali się też czytelnicy chłopskiego czy mieszczańskiego pochodzenia, a to przyczyniało się do ugruntowywania tradycji szlacheckich jako ogólnonarodowych.

Katalog cech dobrego ziemianina: cechy osobowe godne szacunku

- patriotyzm
- skrzętna praca
- dbałość o rodzinę
- utrzymanie majątku
- troska o los włościan
- praca społeczna
- religijność
- sąsiedzka życzliwość
- gościnność

Dla niepodległej