2010-04-07 Sękacz

Sękacz, tradycyjne ciasto wielkanocne z Suwalszczyzny, co roku gości podczas świąt na stołach niemal każdego domu na pograniczu polsko-litewskim.

Do pieczenia sękacza potrzeba od 30 do 50 jajek, kilogram cukru, kilogram mąki, kilogram tłuszczu i litr śmietany.

Piecze się go na specjalnym walcu nad paleniskiem. Podczas pieczenia walec z ciastem się obraca i w ten sposób pojawiają się na nim charakterystyczne sęki - sople. Przeciętny sękacz ma ok. 50-60 cm wysokości.

Wypiek sękacza odbywa się na czymś, co z grubsza przypomina sporych rozmiarów rożen.

Drewniany, najlepiej dębowy wałek, o lekko stożkowym kształcie ubiera się w płócienną "koszulkę" i mocno natłuszcza. Tak spreparowany zawiesza się na stelażu ustawionym przy otwartych drzwiczkach pieca (wiedza pokoleń wymaga, by żar pochodził z olchy lub brzozy) albo przy grzałkach elektrycznych i umiejętnie polewa dość rzadkim ciastem.

Wałkiem należy nieustannie obracać, pozwalając, by spływające zeń ciasto zastygało w efektowne sople (czyli sęki). Te zbyt długie należy przycinać. Kolejne warstwy - może ich być nawet kilkanaście, i to one stanowią o niezwykłej urodzie ciasta - wylewa się dopiero po zapieczeniu poprzednich, nie za późno i nie za wcześnie, tak by sękacz nie był ani zbyt suchy, ani na wpół surowy.

Samo opiekanie "dziada" może potrwać nawet trzy godziny, toteż wcześniej przygotowane ciasto miesza się ze świeżo ubijaną pianą z białek partiami, według bieżącego zapotrzebowania. Jednocześnie nie wolno zaniechać kręcenia rożnem ani doglądania ognia, z czego płynie jasny wniosek, że najlepiej, by w ceremonii uczestniczyły dwie osoby.

Dużo sękaczy powstaje w czasie Wielkanocy w okolicach Sejn i Puńska, miejscowości zamieszkiwanej przez polskich Litwinów. Wiele zamówień otrzymują gospodynie na wsiach, które do dzisiaj trudnią się wyrobem sękacza, ale najwięcej wypiekają go suwalskie piekarnie.

Jak informują ich przedstawiciele, w okresie wielkanocnym sprzedaż sękacza wzrasta przynajmniej dziesięciokrotnie. Dwie największe piekarnie w Suwałkach sprzedają go w sumie ok. 10 ton.

Pierwsze wzmianki o sękaczu pochodzą z XV wieku. Mieli go spożywać litewscy żołnierze, idący na bitwę pod Grunwaldem.

/interia.pl, kobieta.gazeta.pl/

PRZEPIS NA CIASTO :

    * 40 świeżych jajek,
    * 1 litr kwaśnej śmietany,
    * 1 kilogram mąki,
    * 1 kilogram cukru,
    * 0,5 kilograma masła,
    * 0,5 kilograma margaryny,
    * 2 cytryny,
    * 4 cukry waniliowe,
    * 4 dowolne zapachy.

WYKONANIE:

Tłuszcze należy utrzeć z cukrem na jednolitą masę i dodać same żółtka. Nastepnie dodać mąkę i śmietanę- ucierając aż powstaną pęcherzyki powietrza. Dodać cukry waniliowe, zapachy i sok z cytryn. Wszystko wymieszać. Z pozostałych białek należy ubić pianę w 8 porcjach. Przygotowane ciasto dzieli się również na 8 porcji i do każdej stopniowo dodaje świeżą pianę z 5 białek.

Tak powstalą masę polewa się powoli i cierpliwie na natłuszczony i obracający się wałek. Do tej czynności wymagana jest specjalna prawie płaska warząchewka, tak aby rzadkie ciasto bez trudu po niej spływało.

Pieczenie trwa 3 godziny. Później sękacz musi zesztywnieć - około 6 godzin i dopiero wówczas może być zdjęty z wałka.

/suwalszczyzna.com.pl/