2010-10-21 Haft kujawski

Haft kujawski występował dawniej na częściach kobiecego stroju odświętnego. Współczesne hafciarki kontynuują tę tradycję wykonując hafty na czepkach i kryzach, halkach i fartuchach dla członkiń zespołów folkorystycznych, a także na konkursy i wystawy sztuki ludowej. Jednocześnie adaptują ten haft na obrusy, serwety i bieżniki, czasem także na bieliznę pościelową oraz na wizytowe bluzeczki.

Fot. Marlena Gronowska (inowroclaw.powiat.pl)

Na wystawie w Galerii Sztuki Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Lublinie będzie można podziwiać od 27 października do 31 grudnia prace trzydziestu członkiń stowarzyszenia. Osób znających ten haft jest na Kujawach znacznie więcej – nauczyły się tej sztuki bezpośrednio od starszych hafciarek – artystek. 

W województwie kujawsko-pomorskim jest kilka ośrodków skupiających hafciarki kujawskie - mieszkają one bowiem w kilkunastu miejscowościach wokół Włocławka, Radziejowa, Inowrocławia, Kruszwicy i Strzelna.

Największy rozwój haftu kujawskiego przypadał na drugą połowę XIX wieku. Mężatki nosiły wtedy najczęściej tiulowe lub batystowe bogato zdobione białym haftem czepki zwane "kopkami" lub czepki tiulowe zdobione dekoracją "gipiurową". Były nawet ośrodki, w których haftowano czepki zawodowo. Praca ta wymagała bowiem dużej biegłości.

Fot. perfect.krakow.pl 

Haftowane były także płócienne kryzy i kołnierzyki oraz białe halki. Fartuchy były przez długi czas gładkie i dopiero w ostatniej ćwierci XIX wieku pojawiły się na nich bogate kompozycje białego haftu wzdłuż boków i dołu fartuchów szytych często z czerwonego inletu. Natomiast czarnym haftem zdobiono dół czerwonych barchanowych halek noszonych zimą.

Brak zbytu spowodował, że po II wojnie światowej wszystkie hafciarki zarzuciły swoją profesję. Dopiero starania miłośników miejscowej kultury spowodowały, że począwszy od lat pięćdziesiątych XX wieku rozpoczęto organizację licznych prowadzonych przez specjalistów kursów.

Jak podaje Elżbieta Piskorz-Branekova w książce "Polskie hafty i koronki" w 1958 r. w konkursie w Muzeum Kujawskim wzięło udział już 15 hafciarek. Największy okres rozwoju haftu przypadł na lata osiemdziesiąte XX wieku. Wielki wpływ na ten sukces miało m.in. wydanie 5 tek zawierających ponad 100 wzorów.

Haft kujawski przypomina gałązki roślinne: chabry, słoneczniki, róże, winne grona, liście koniczyny, winorośli, dębu. Do haftowania gałązek stosuje się ścieg tzw. sznureczek, kwiatki i listki wykonuje się atłaskiem płaskim, detale i środki – ściegiem za igłą, stębnówką, maczkiem, półkrzyżykami. Do wykańczania dziurek oraz krawędzi motywów – ścieg dziergany. 

Wanda Szkulmowska, Dorota Skrobisz

http://wiano.eu/article/662