2010-11-03 Haft kujawski

Na wystawie w Galerii Sztuki Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Lublinie można podziwiać do 31 grudnia prace trzydziestu kujawskich hafciarek. Prezentowane są tam czepki, fartuchy, obrusy i serwetki.

Fot. Archiwum własne. Wyroby kujawskich hafciarek

Bogato haftowane fartuchy i czepki twórczynie wykonują głównie na konkursy i wystawy. Przygotowanie takich wyrobów jest bowiem pracochłonne.

Kujawskie czepki były zawsze białe. Najpopularniejsze były wykonane z tiulu. Były też czepce batystowe, płócienne i snutkowe.

Fot. Archiwum własne. Współczesne czepce kujawskie

Wyhaftowanie takiego czepca świadczyło o wielkim kunszcie hafciarki. Nawet i dzisiaj nie każda twórczyni podejmie się takiego dzieła. O wiele łatwiej bowiem haftuje się na płótnie niż na tiulu.

Obecnie twórczynie coraz częściej prezentują czepki płócienne, bo trudno jest zdobyć na rynku tiul ze 100 proc. bawełny.

Czepki lub inaczej kopki nosiły mężatki. Haft czepca był zawsze biały, wykonany ściegami płaskim, dzierganym niekiedy snutkowym. Tworzył go motyw kwiatowy, zajmujący całą powierzchnię czepca.

Nie zdarzyło się znaleźć dwóch czepków o identycznych wzorach.

Poniżej prezentujemy jeden ze sposobów noszenia czepca przez kujawiankę. Czy taki model np. na upalne lato mógłby przyjąć się we współczesnym świecie?

Fot. Archiwum własne. Kujawianka w czepcu

Kujawianki nosiły jednocześnie co najmniej trzy spódnice (w zimie mogło być ich więcej). Jako pierwszą zakładały czerwoną spódnicę z wełny lub barchanu. Jej dolny brzeg zdobiły czarne hafty. Następnie była spódnica biała płócienna, haftowana nitką białą, wyszycia miały podobne motywy jak na spódnicy czerwonej. Trzecią wierzchnią, najdłuższą i najszerszą szyto na lato z jedwabiu, a na zimę z materiałów wełnianych. Mężatki nosiły tkaniny ciemne, panny jaśniejsze.

Fot. Archiwum własne. Spódnice kujawskie

Nieodzownym elementem stroju były zapaski – fartuchy z charakterystycznymi szerokimi trapezowymi taśmami zwanymi bandażami.

Fot. Archiwum własne. Zapaska kujawska

Dzisiaj zapaski (fartuchy) szyje się z czerwonego lub niebieskiego płótna lub innego materiału, dawniej były także zielone, złote, fioletowe - z jedwabiu i adamaszków. Za najpiękniejsze uważano jednak zapaski haftowane. Haft był zawsze biały, o motywach kwiatowych. Zdobił brzegi fartucha, a także bandaże.

Fot. Archiwum własne. Dawny strój kujawski