2010-12-08 Lekcje w skansenie

Ogromnym zainteresowaniem wśród dzieci i młodzieży cieszą się od lat lekcje w Muzeum Wsi Opolskiej „ Zanim pierwsza gwiazda zaświeci.. Zwyczaje i obrzędy Świąt Bożego Narodzenia na Śląsku". Często trzeba je zamawiać z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem.

Fot. Archiwum muzeum

Opowieści o zwyczajach i obrzędach.

Tylko pielęgnując tradycję i przekazując ją kolejnym pokoleniom dbamy o to, by święta nie kojarzyły się wyłącznie ze świątecznym wystrojem supermarketów. Warto poczuć ducha świąt i posłuchać: dlaczego nie można w wigilię wbijać gwoździ, czy rąbać drewna, co będzie jeśli na stole w wigilię położymy czapkę, a nawet dlaczego tak bardzo lubimy świętego Mikołaja?

Ważne dla naszych dziadów tradycje przechodzą w zapomnienie i tylko od nas zależy czy zwyczaje te przetrwają.

Na lekcjach w skansenie można wspólnie zaśpiewać kolędy i  
uczestniczyć w tradycyjnym pochodzie kolędników.

Fot. Archiwum muzeum

Miło wspólnie pośpiewać kolędy

Chodzenie po kolędzie czyli po świątecznej kweście to pełen humoru i swady wędrowny teatr ludowy. Zgodnie z tradycją, kolędników przyjmuje się bardzo gościnnie, częstując ich świątecznymi smakołykami.

Najpopularniejsze są obchody z turoniem (są też z kozą i konikiem). Głowę czyli maskę turonia z ociosanego, drewnianego kloca obija się futrem, najczęściej baranim. Mocuje się także rogi zwierzęce (obecnie drewniane). W paszczę wkłada się czerwony język (z sukna) oraz zęby (ze szpilek lub gwoździ).

Fot. Archiwum muzeum

Prezentacja turonia

Dolna szczęka jest ruchoma, zawieszona luźno na sznurkach lub rzemykach. Przybija się do niej cienką bródkę z pakuł i mały dzwoneczek.

Tak przygotowaną głowę osadza się na mocnym drągu.

Turoniowi towarzyszą: Dziad, Cygan, Cyganka i Żyd, czasem muzykant.

Gdy kolędnicy przekroczą próg domu, to:

Turoń – skacze, tańczy, goni dzieci i dziewczęta

Dziad – (na szyi ma zawieszony różaniec wycięty z paciorków z drewna) odmawia pacierz i potrząsa parcianą torbą na datki.

Cyganka – wróży z kart

Cygan – usiłuje skraść coś niepostrzeżenie gospodarzom, by za chwilę zaproponować kupno tej rzeczy.

Turoń pada zmęczony od hasania po izbie, kolędnicy próbują go wskrzesić i ratować, Cyganka odprawia nad nim swe czary. Dopiero wlanie do pyska gorzałki powoduje, że turoń zrywa się na równe nogi i nisko kłania się gospodarzom.

Gospodyni nagradzając za występ wkłada do torby bułki szczodrakowe, kawałki ciasta lub świątecznej kiełbasy.     

Tak można opisać scenariusz kolędy, jaki dawniej odgrywano na wsiach. 

Oprócz opowieści o zwyczajach i obrzędach muzeum organizuje warsztaty dekorowania bombek. Własnoręcznie wymalowane świecidełko cieszy dziecko bardziej aniżeli kupno fabrycznych ozdóbek.

Fot. Archiwum muzeum

Malowanie bombek

Muzeum udostępnia do zwiedzania cztery  zabytkowe obiekty z wystrojem świątecznym. W obiektach czekają
kompetentni opiekunowie ekspozycji, którzy mogą opowiedzieć o muzeum bądź o zwyczajach świątecznych.

Fot. Archiwum muzeum

Ekspozycja w muzeum