2010-12-19 Święta na Mazowszu

Zapach udekorowanej choinki, widok świątecznie przybranego stołu z siankiem pod obrusem, uśmiechy, życzenia i upominki… wprowadzają nas w magiczny nastrój Świąt Bożego Narodzenia – świąt, za którymi stoi ponad tysiącletnia tradycja.

Jak co roku Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu - we wnętrzach dziecięciu chat z przełomu XIX i XX wieku - przywołuje atmosferę dawnych obchodów Bożego Narodzenia na Mazowszu. 

W izbach znajdują się drzewka choinkowe udekorowane ozdobami ze słomy i bibuły, orzechami, jabłkami, czy też wypiekanymi własnoręcznie piernikami. W domach o niewielkich rozmiarach ze względu na oszczędność miejsca drzewka choinkowe podwieszano pod sufitem.

Fot. Archiwum muzeum

Jednak zanim do Polski dotarły choinki, w kątach izb umieszczano snopy nie wymłóconego zboża, udekorowane światami – ozdoba z opłatka przybierającymi różnorodne kształty.

Dawniej, podobnie zresztą jak dziś, kobiety koncentrowały się na przygotowywaniu wigilijnych potraw. We wnętrzach  chałup znajdziemy składniki niezbędne do wypieku świątecznych ciast: suszone śliwki, orzechy, czy jabłka.

Fot. Archiwum muzeum

Wystawa „Boże Narodzenie na Mazowszu” stwarza okazję do poznania wieczerzy wigilijnej sprzed lat. Dawniej typowymi mazowieckimi potrawami wigilijnymi były: kapusta z grochem, kluski z makiem, kapusta z grzybami, barszcz grzybowy, zupa z suszonych owoców, ziemniaki z wody, racuchy zwane słodziakami, ryby, pierogi z kapustą i grzybami, czy rwaki – ręcznie wyrabiane kluski.

Fot. Archiwum muzeum

Obecnie wiele z nich znajduje się również na naszych stołach, ale część odeszła w zapomnienie. Podobnie jak bożonarodzeniowe rytuały. Jednym z nich był zwyczaj polegający na kruszeniu kolorowego opłatka do koszyka z sianem i obdzielanie nim zwierząt w stajni czy stodole na znak pojednania.

Fragment opłatka lądował też w studni, gdyż zabieg ten miał zapewnić zdrową wodę. Ława nakryta do wieczerzy wigilijnej, na której piętrzą się tradycyjne potrawy oraz koszyczek z barwnym opłatkiem, stanowią istotny fragment muzealnej ekspozycji.

Przygotowania do świąt jawią się także jako łuskanie fasoli, przędzenie na kołowrotku czy przygotowywanie pochodni do wyjścia na pasterkę. W jednej z izb można ujrzeć grupy kolędnicze, które według tradycji odwiedzały gospodarzy sąsiednich domostw.

Warto wymienić chociażby grupę z gwiazdą, chłopców z szopką, Trzech Króli oraz Herodów. Grupy przyjmowano chętnie wierząc, że ich życzenia mają magiczną moc sprawczą. Za śpiewanie kolęd nagradzano członków grup łakociami, potrawami z wigilijnego stołu, a nawet drobnymi pieniędzmi.

Wystawa potrwa do końca lutego 2011 r.

Agnieszka Jezierska – Chalicka

http://wiano.eu/article/708