2010-12-29 Szczodraki za kolędę

Rozpoczął się czas kolędowania, czyli świątecznej kwesty.  Aż do 2 lutego, czyli do Matki Boskiej Gromnicznej przychodzili do domów kolędnicy. Były to kilku a nawet kilkunastoosobowe grupki kolędników. Wchodząc do domów pozdrawiali gospodarzy, wyśpiewywali im życzenia urodzaju, powodzenia, odgrywali scenki, śpiewali kolędy. Na koniec grzecznie prosili o datek zwany kolędą.

Fot. Rzeźba "Kolędnicy" aut. Tadeusza Mirowskiego

Otrzymywali bułki specjalnie pieczone dla kolędników zwane szczodrakami, czasami po kawałku kiełbasy, słoniny, świątecznego kołacza lub strucli, jabłka, orzechy, a nawet drobne pieniądze.

Przyjmowano ich gościnnie. Wierzono bowiem, że kolędnicy przynoszą szczęście domowi i jego mieszkańcom.

Obecnie kolędowanie to już tylko zabawa. Aby jednak trzymać się polskiej tradycji, warto upiec dla kolędników – szczodraki. A nuż przyniosą one obdarowanym szczęście.

Szczodraki miały swoją symbolikę – pieczono je takie jaki był miniony rok. Gdy był urodzajny, lepiono duże rogale z białej mąki, nadziewane serem, farszem mięsnym lub kapustą z grzybami. Jeśli zaś rok był biedny, bułeczki były malutkie, z mieszanej mąki, często z dodatkiem mąki i bez nadzienia.

Niezależnie od tego, jaki był rok w przeddzień Trzech Króli, szczodraki musiały być upieczone.

Jeżeli kolędujący nie dostali niczego od domowników, wówczas mówili na przekór gospodyni :
„Nie piekła, nie piekła, poleciała do piekła”.

Gospodarzowi zaś : „Nie młócił, nie młócił, świni ryj utrucił”.
Po czym kolędnik uciekał szybko z mieszkania.

Aby nie narazić się kolędującym proponujemy przygotować szczodraki z kapustą -  bo rok dla wielu nie był najbiedniejszy, ale też nie najhojniejszy.

Szczodraki  z kapustą

Składniki na ciasto:

● 3 szklanki mąki
● Po 100 g masła i smalcu
● 3-4 łyżki kwaśnej śmietany
● Łyżeczka cukru pudru
● 1 surowe żółtko
● 1 jajko
● Sól

Farsz:
● Główka białej kapusty (ok. 1 kg)
● 3 winne jabłka
● Łyżka soku z cytryny
● 3 jajka na twardo

● Sól, pieprz
● 2 łyżki masła

Wykonanie:
1. Kapustę drobno szatkujemy. Posypujemy solą. Odstawiamy na kilka minut. Wyciskamy, układamy na sicie i przelewamy wrzątkiem. Osączamy.

2. Do rondla na stopione masło wrzucamy kapustę. Przykrywamy i dusimy do miękkości.

3. Obrane jabłka ścieramy na sicie, skrapiamy sokiem z cytryny, dodajemy do kapusty. Mieszamy, zdejmujemy z ognia, doprawiamy do smaku solą i pieprzem.

4. Po przestudzeniu łączymy z posiekanymi  jajkami.

5. Na stolnicę przesiewamy mąkę, dodajemy masło i smalec, siekamy nożem, dodajemy śmietanę i żółtko, cukier, sól, wbijamy jajko. Dokładnie wygniatamy ciasto, pamiętając, że zbyt długie wyrabianie pozbawia je kruchości.

6. Owijamy w folię lub ściereczkę i wkładamy na 2-3 godziny do lodówki.

7. Schłodzone ciasto rozwałkowujemy na posypanej mąką stolnicy.

8. Wycinany kółka lub kwadraty, nadziewamy farszem i pieczemy w gorącym piekarniku (200-220 stop.C) ok. 30 minut.

Zobacz też:

Potrawy na Trzech Króli http://wiano.eu/article/174