2011-02-15 Chata żuławska

Nie Kurpie, nie Podhale, nie Podlasie, ale Żuławy są najcenniejszym zagłębiem budownictwa drewnianego w Polsce.

Są tam domy o przeróżnych typach: zwykłe proste chaty z dwuspadowymi dachami, domy z pięknymi gankami, werandami, duże domy z wystawkami podcieniowymi, i z podcieniami wgłębnymi.

Fot. Piotr Olszak

1. Nowa Kościelnica 2. Ostaszewo

3. 4. Ostaszewo

Domy parterowe i piętrowe, wieńcowe i szkieletowe, z dachami mansardowymi, jako żywo przypominające dwory polskie. Detal stosowanych w gankach, werandach w szczytach budynków przynosi na myśl holenderskie koronki.

Pod względem różnorodności i ilości zabudowy drewnianej, perłą wśród tego bogactwa jest wieś Drewnica (gmina Stegny), a także Żuławki - stanowią bodajże najcenniejszy zespół zabudowy wiejskiej na Żuławach a tym samym jeden z najcenniejszych w Polsce.

Fot. Piotr Olszak

1 i 2. Drewnica

3. Drewnica 4. Żuławki

5. i 6. Żuławki

7. Żuławki

Ale warto odwiedzić także Marzęcino (gmina Nowy Dwór Mazowieckie) najładniejszą wieś na Żuławach. Są tu zarówno chałupy skromne, ale także i okazałe – z misternie zdobionymi werandami.

Fot. Piotr Olszak

1. i 2. Marzęcino

3. i 4. Marzęcino

Także w Nowej Kościelnicy zachowało się wiele budynków drewnianych, Większość to proste chałupy z dwuspadowymi dachami i bogatym detalem snycerskim. Mamy tu dwa imponujące domy z wystawką podcieniową.

Pierwszy z nich został wybudowany przez Wilhelma Klassena w 1840 r.

Fot. Piotr Olszak

Nowa Kościelnica

Drugim wyróżniającym się we wsi budynkiem jest olbrzymi dom z wystawką znajdujący się na południowym krańcu wsi. Od strony wschodniej dom ten przypomina najstarszy dom na Żuławach w Gdańsku - Oruni. Jest to zatem budynek wąskofrontowy zbudowany całkowicie w technologii ryglowej.

Fot. Piotr Olszak

Nowa Kościelnica

W Mikoszewie znajduje się bardzo starach chata z 1801 r., jak twierdzi gospodyni, drugiej tak starej na Żuławach już nie ma.

Fot. Piotr Olszak

Mikoszewo

Dom z zewnątrz zwyczajny w środku ukazuje nam wnętrza, których nie powstydziłby się dwór szlachecki czy nawet pałac. Szlachetny jest zarówno detal architektoniczny, jak i cała kompozycja wnętrz. Ściany są starannie opracowane: otwory drzwiowe grupowane i komponowane na wzór mebli. Wspaniały barokowy piec być może w 1801 roku był nieco archaiczny, ale przypuszczam, że nie powstydziłby się go żaden salon Gdański, a tym bardziej Warszawski.

Fot. Piotr Olszak

Mikoszewo

W Orłowie (gmina Nowy Dwór Gdański) zachowało się kilka bardzo ładnych domów drewnianych spośród których najciekawszy jest dom z wystawką z 1802 roku, z dekoracjami w stylu barokowym.

Fot. Piotr Olszak

1. i 2. Orłowo

Kolejnym niezwykle urodziwym budynkiem jest willa ze zdobieniami w stylu mauretańskim zapewne z około połowy XIX wieku. Spośród zabudowy wyróżnia się jeszcze jeden dom podcieniowy dużo młodszy niż pierwszy z wymienionych, z dobudowaną częścią gospodarczą.

Fot. Piotr Olszak

Orłowo

Piękne budownictwo drewniane zachowało się także we wsiach: Nowa Cerkiew, Nowa Kościelnica, Ostaszewo, Palczewo i Rozgart.

Fot. Piotr Olszak

1. i 2. Ostaszewo

3. i 4.  Nowa Cerkiew

inż. Piotr Olszak www.polskadrewniana.pl