2011-09-14 Wesele sieradzkie

W muzeum rolnictwa w Szreniawie odbyło się „Wesele sieradzkie” z udziałem autentycznej Pary Młodej - Adrianny Koralewskiej i Macieja Werca. Wystąpili w strojach ludowych, do ślubu pojechali bryczkami w asyście drużbów i kapeli.

Oprawę muzyczno-folklorystyczną zapewnił zespół PP „Poligrodzianie” i Zespół Obrzędowy „Chojne”.

Najważniejsze punkty wesela – to oczywiście przygotowania do ślubu. Parze młodych towarzyszą starszy drużba (starosta), stara swaszka (starościna), druhny i młodzióny (młodsi drużbowie).

Fot. Archiwum własne

1. Drużba (w tyle swaszka - w charakterystycznym czepcu i druhna)

2. Młodzión i drużba

Drużbę można poznać po wstędze przepasanej przez prawie ramię. Pełni bardzo ważną funkcję – kieruje całym weselem.

Fot. Archiwum własne

Przygotowania do ślubu

Swaszka pilnuje obrzędowej części wesela. Do jej obowiązków należy ubieranie panny młodej, czepienie i zbieranie na czepek. Jej śpiew i druhen towarzyszy Parze Młodej nieustannie podczas wesela.

Swaszka organizuje też poczesne czyli poczęstunek.

Młodzióny ubrani są w długie ciemnogranatowe sukmany. Do nich mają przypięte białe chustki, haftowane przez druhny. Przy kaszkietach mają wpięte tzw. wiyńce czyli sztuczne kwiatki. W rękach trzymają baty na sarniej nóżce.

Fot. Archiwum własne

Młodzióny

Ich zadaniem jest zapraszać gości na wesele, rozstawiać stoły, usługiwać przy stole, tańczyć wraz z druhnami tańce obrzędowe.

Druhny wyróżniają się wieńcami weselnymi na głowach, podobnymi do korony weselnej panny młodej. Do ich obowiązków należy przygotować na wesele kluski tulane – wałkowane w rękach, w trakcie wesela musiały cały czas śpiewać i wykonywać tańce obrzędowe.

Fot. Archiwum własne

1. Upinanie Młodej korony weselnej

2. Upinanie druhnie korony weselnej

Swaszka wraz z druhnami w dniu wesela upina Pannie Młodej bardzo strojną koronę weselną. Gdy Panna Młoda jest już ubrana przyjeżdża po nią Pan Młody wraz z drużbą, młodziónami, muzykantami i gośćmi. Kobiety przypinały partnerom białe kokardy z mirtem, a druhny młódzianom – chusty weselne.

Błogosławieństwo rodziców

Następnie w orszaku wszyscy przychodzili do domu weselnego. I tu następowało błogosławieństwo rodziców. Pierwsza błogosławi matka panny młodej, potem ojciec, następnie rodzice pana młodego.

Fot. Archiwum własne

1. Młodzi wyruszają do kościoła 2. Orszak wyrusza bryczkami do kościoła

Następnie drużyna weselna bryczkami wyrusza do kościoła. W następującym porządku: na czele młódziony na koniach, w pierwszym wozie swaszka z panną młodą i druhnami, w drugim pan młody z drużbą, następnie reszta gości.

Fot. Archiwum własne

Panna Młoda z młodziónami

Po powrocie z kościoła i odśpiewaniu wielu przyśpiewek, matka młodej wychodzi z chlebem i solą, a kucharka wynosi małe dziecko na ręku. Bochen chleba matka daje córce, dziecko otrzymuje Pan Młody.

Chodzony

Po obiedzie tańczy się chodzonego. Hasło daje swaszka, śpiewając:

 
Zagrajta mi chociaż chodzónygo,
Dom wom placka chociaż spalónygo.
Spolónygo żeby ja wungielek.
Słodziutkiego żeby jak cukierek.

Fot. Archiwum własne

Chodzony

Drużba przywołuje do tańca Pana Młodego i młodziónów. Ci ruszali za nim gęsiego i okrążali jeden raz izbę. Teraz zapraszają swoje partnerki. Po każdym okrążeniu izby drużba ze swaszką na przemian śpiewają strofki pieśni.

Tancerze, idąc krokiem chodzonego, od czasu do czasu okręcają się wokół własnej osi. Po tym tańcu kapela grała już dla wszystkich.

Fot. Archiwum własne

Zabawa po chodzonym

Oczepiny

Około północy zaczynają się oczepiny. Najpierw druhny i młodzióny tańczą taniec zwany służbą. Jest to unikalny taniec, charakterystyczny dla okolic Sieradza. Stanowi on jeden z najważniejszych elementów wesela sieradzkiego.

Jest to służenie Młodej Pannie przed ostatecznym wyłączeniem jej ze społeczności młodzieży. Potem zaczyna się chodzony. I przechodzi on w taniec wirowy. Potem kolejno wszyscy tańczą z Panną Młodą, na końcu tańczy ona z mężem, który przerzuca ją przez stół. Gdy mu się udaje, to muzyka milknie i zaczynają się oczepiny.

Fot. Archiwym własne

1. Oczepiny 2. Pani Młoda w czepku

Oczepiny zaczynają się wniesieniem jabłoneczki, czyli gałązki bezlistnej tarniny lub głogu przystrojonego małymi jabłkami, cukierkami, orzechami i łańcuchem z kolorowego papieru.

Wnosi ją druhna. Wraz z młodziónami okrąża izbę trzy razy. Na koniec druhna stawia jabłoneczkę przed siedzącą za stołem Parą Młodych. Teraz przystępuje się do zdejmowania wianka, ale dopiero po przyzwoleniu matki.

Po zdjęciu wianka matka kładzie na głowie Panny Młodej zioła, chroniąc ją w ten sposób przed dostępem złych mocy.
Przed założeniem czepca Młoda broni się i odrzuca go dwa razy, przyjmuje dopiero za trzecim.

Zbieranie na czepek

Potem zaczyna się zbieranie na czepek. Przyśpiewkami przywołuje się druhny, młodziónów i gości do wrzucania pieniędzy do czepka.

Po oczepinach ponownie tańczy się służbę.

Zdawiny

Potem zaczynają się zdawiny czyli oddawanie Pani Młodej – Młodemu. Swaszka wyprowadza Panią Młodą zza stołu, oprowadza ją przed weselnikami, a następnie zaczyna z nią tańczyć. 

Potem podchodzi Pan Młody, który chce z nią także zatańczyć, Młoda kuleje. Zawsze kuleje jak ma zatańczyć z mężem. Wreszcie matka przekazuje córkę zięciowi. Po przyśpiewce Nadała się, nadała, oj nasa, już nasa – kończy się część obrzędowa wesela. 

Błogosławieństwo

Przyjazd z kościoła

Chodzony

Przyśpiewki

Oczepiny

Zobacz też:

Wesele kurpiowskie http://wiano.eu/article/525