2012-02-02 Ceramika huculska

Wystawa „Huculi – ludzie z lepszej gliny. Ceramika huculska” prezentuje wyroby rękodzieła ze znanych ośrodków garncarskich w: Kosowie, Kutach, Kołomyi i Pistyniu (obecnie tereny południowo-zachodniej Ukrainy).

Fot. Archiwum muzeum - Marek Krakowski

Na ekspozycji w Muzeum w Raciborzu można zobaczyć 160 eksponatów z XIX i XX w.,  pochodzących z bogatego zespołu sztuki huculskiej Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, zabytki ze zbiorów Muzeum w Raciborzu, a także wyroby z prywatnej kolekcji Kazimierza Tabacharniuka.

Ceramika huculska jest bardzo różnorodna, rozwijała się pod wpływem wzorów i technik czerpanych z kultury Wschodu, Południa i Zachodu, przetwarzanych przez garncarzy według własnych gustów i dla potrzeb miejscowych odbiorców.

Fot. Archiwum muzeum - Marek Krakowski

Wystawa prezentuje bogactwo form naczyń z oryginalną barwną dekoracją.

Na licznych kaflach, misach, dzbanach  i okrągłych pojemnikach na wódkę – kołaczach można podziwiać piękne ornamenty roślinne i geometryczne.

Fot. Archiwum muzeum - Marek Krakowski

Na wielu wyrobach (kafle, misy) można zobaczyć:  

- motywy figuralne - postaci ludzi (św. Mikołaja, wojaka, pocztyliona, tresera, jeźdźca),
- zwierzęta (konie, woły, jelenie), ptaki (kogut, paw, dudek), tworzące ciekawe scenki z ówczesnego życia codziennego. 

Na ekspozycji wystawiono przedmioty związane z kultem religijnym – krucyfiksy, kropielniczki, świeczniki ołtarzowe oraz trójramienne świeczniki trojki.

Fot. Archiwum muzeum - Marek Krakowski

Podstawowe barwy na ceramice huculskiej to: zielony, ugrowo-żółty, ceglasty, czarny i brunatny.

Ceramikę huculską zwano majoliką lub pół-majoliką  w związku z technikami, jakie stosowano przy ich wyrobie.

Naczynia po wytoczeniu pokrywano pobiałką (białą glinką), następnie ryto wzór i wypalano w piecu garncarskim. Potem malowano farbami ceramicznymi, pokrywano szkliwem i po raz wtóry wypalano.

Inną metodą zdobienia było nanoszenie wzoru na naczynie za pomocą "rożka"- narzędzia z wołowego rogu, na końcu którego przymocowana była słomka lub piórko. Ta metoda, zwana "rożkowaniem" dawała grubszą linię wzoru.

Powszechnie używano szkliwa ołowiowe, przybierającego w zależności od koloru tła, odcień żółtawy lub zielonkawy, a przy tym przejrzysty. Na zielono zabarwiano szkliwo tlenkiem miedzi, a na kolor brunatny tlenkiem manganu.

Oprócz naczyń typowo użytkowych są prezentowane również bogato zdobione trójramienne świeczniki trojki, ołtarzowe lichtarze, galanteria ceramiczna – drobne dzbanuszki, solniczki, buciki postoły.

Te dzieła sztuki ludowej, o pięknej formie i kolorze pochodzą  z warsztatów uznanych i cenionych huculskich garncarzy m.in.:

- Aleksandra Bachmińskiego (1820-1882) z Kosowa nagrodzonego złotym medalem na lwowskiej Wystawie Krajowej w 1877 r., docenionego przez cesarza Franciszka Józefa, który w 1880 r. zakupił u Bachmińskiego piec kaflowy do Wiednia.,

- Piotra Koszaka (1864-1941) z Pistynia,

- Petro Łazarowycza  z Pistynia,

- Michała Sowizdraniuka z Kut.

Muzeum prezentuje także wyroby garncarzy urodzonych na Huculszczyźnie (Pistyń, dawne woj. stanisławowskie) – Kazimierza Woźniaka, który w 1946 r. został przesiedlony do Oławy oraz Kazimierza Tabacharniuka, mieszkającego od 1957 r. w Raciborzu, którzy tworzyli według tradycyjnych wzorców huculskich.

Na wystawie można zobaczyć także ceramikę artystyczną wykonaną w latach 90-tych XX w. przez Jurija Iljuka z Lwowa i Borysa Hulejczuka z Kosowa.

Wystawę „Huculi – ludzie z lepszej gliny. Ceramika huculska” można oglądać w Muzeum w Raciborzu do 23 marca 2012 r. 

Julita Ćwikła

Zobacz też:

Kafle huculskie http://wiano.eu/article/259

Wieczór huculski http://wiano.eu/article/680