2013-02-02 Góralski karnawał

Zaczyna się góralski karnawał, który w pełni oddaje atmosferę kolędowania i ludowej zabawy karnawałowej. To już 41. „Góralski Karnawał” w Bukowinie Tatrzańskiej! Podczas tego szaleństwa, Bukowina mieni się różnokolorowymi barwami.

Wszak to czas „niesopustowyk zyniacek” i kuligów!

Fot. Archiwum Domu Ludowego

Karnawałowi przebierańcy

Jak mówią górale:

W Bukowinie słychno śpiywanie i granie.
Karnawał sie zacon i kolyndowanie.
Rózne karnawały bywajom, dyć wiycie!
Ale bukowiański nolypsy na świecie!

Przez kilka dni od 6 lutego do 10 lutego Bukowina będzie rozbrzmiewać tańcem, śpiewem i muzyką.

Fot. Archiwum Domu Ludowego

1. Przebierańcy na ulicach Bukowiny

2. Taniec i muzyka na scenie

Historia „Góralskiego Karnawału” sięga roku 1973, kiedy to z inicjatywy Józefa Koszarka - znakomitego bukowiańskiego tancerza, śpiewaka i poety, a zarazem ówczesnego prezesa Domu Ludowego, przy współpracy miejscowych działaczy kultury oraz Adama Sawiny, ówczesnego kierownika referatu ds. kultury Powiatowej Rady Narodowej w Nowym Targu - po raz pierwszy zorganizowano międzyregionalny, a w latach następnych Ogólnopolski Konkurs Grup Kolędniczych.

Król Herod i jego świta, Żyd, chłop, baca, diaboł, śmierztecka, turoń, ludowa medycyna połączona z magią składają widzom życzenia świąteczne „na scyńście, na zdrowie, na to Boze Narodzynie” zakończone gromkim śpiewem „za kolynde dziynkujymy”.

Fot. Archiwum Domu Ludowego

1. Turoń

2. Diabeł i Turoń

Kolędowanie to dobrowolna wymiana darów. Kolędnicy składają domownikom powinszowania będące darem dobrego słowa i otrzymują w zamian podarki - w tym przypadku gromkie brawa publiczności. Bogate i różnorodne stroje kolędników ozdobione są słomą, łańcuszkami, sznureczkami, itp.

Obok konkursu grup kolędniczych w ramach „Góralskiego Karnawału” odbywa się, trwający do późnych godzin nocnych, konkurs tańca zbójnickiego i przegląd par tanecznych. Jak najkrócej określić taniec zbójnicki? Żywioł, ogień i góralska fantazja!

W przeglądzie par tanecznych obok tańców drobnyk, krzesanyk, ozwodnyk jest również polka z kropką, polka obyrtka, polka po kole, śtajerki i wiele, wiele innych. Żywiołowość młodych, swoboda, dostojeństwo i finezja starszych tancerzy, kolorowe stroje, temperament muzykantów, donośny, radosny śpiew. To trzeba zobaczyć!

Ostatni dzień „Góralskiego Karnawału” wypełniają imprezy plenerowe: zawody strzeleckie, zawody narciarskie w strojach regionalnych i oczywiście „Kumoterki”, w skład których - oprócz przejazdu kumoterkami - wchodzą również zawody w skjóringu, skiskjóringu i przejazd zaprzęgami paradnymi.

Fot. Archiwum Domu Ludowego

1. Przejazdy ulicami Bukowiny

2. Wyścigi na kumoterkach

Kumoterki to ozdobne sanie góralskie, w których jest miejsce tylko dla dwóch osób: kumoski i kumotra. Takimi saniami kumoska z kumotrym jeździli w odwiedziny do znajomych, na chrzciny i na słynne jarmaki do Miasta.

Kumoter z kumoskom muszą przejechać w kumoterkak jedno okrążenie toru - około 1000 metrów. O zwycięstwie decyduje czas przejazdu, ale oceniane są również stroje, wystrój uprzęży i same kumoterki.

Fot. Archiwum Domu Ludowego

1. i 2. Przejażdżka na kumoterkach w pięknych góralskich strojach

3. i 4. Wyścigi na kumoterkach

Z imprez towarzyszących „Góralskiemu Karnawałowi” wymienić należy spektakle w wykonaniu Amatorskiego Zespołu Teatralnego im. Józefa Pitoraka z Bukowiny Tatrzańskiej, występy zespołów regionalnych z kraju i z zagranicy, a także, organizowane przez Stowarzyszenie Twórców Ludowych, wystawy i kiermasze, na których prezentowane są prace z zakresu wszystkich dziedzin twórczości ludowej. 

Od wielu już lat występy kolędników ocenia jury w składzie: mgr Aleksandra Szurmiak-Bogucka - etnomuzykolog, mgr Benedykt Kafel - etnograf, dr Stanisław Węglarz - etnolog, a konkurs par tanecznych i konkurs tańca zbójnickiego oceniają również przedstawiciele rodowitych górali.

Fot. Archiwum Domu Ludowego

Taniec zbójnicki

Wdzięczną pamięcią ogarniamy tych, których nie ma już wśród nas: prof. Romana Reinfussa, etnografa – długoletniego przewodniczącego jury, prof. Józefa Bubaka – dialektologa, Tadeusza Staicha – zakopiańskiego literata, znawcę i miłośnika góralszczyzny, Antoniego Weissenhofa – wielkiego przyjaciela Bukowiny. 

I na koniec słów kilka o konferansjerach, bez których trudno wyobrazić sobie „Góralski Karnawał”.

Tak naprawdę to oni są reżyserami całego spektaklu. To oni pytajom piykniy ku nom, razem z publicznością biją brawa, zachęcają tych bardziej zestresowanych, wręczają pamiątkowe dyplomy, schodzącym ze sceny dziękują słowami wielkie Bóg zapłoć, przekazują informacje jurorom, pamiętają o sponsorach, czasami (zwłaszcza pod koniec dnia) zaśpiewają, a wszystko to okraszone uśmiechem i subtelnym, góralskim poczuciem humoru.

Przez te kilka dni rozbrzmiewa więc Bukowina tańcem, śpiewem, muzyką, a barwne korowody kolędników przypominają, że tradycja kolędowania nie zniknęła z krajobrazu polskich wsi i miasteczek.

Zobacz też:

Góralski karnawał 2012 http://wiano.eu/article/1435

Góralski karnawał 2012 http://wiano.eu/article/1426

Stroje karnawałowe http://wiano.eu/article/1432

Taniec zbójnicki http://wiano.eu/article/1433

Sabałowe bajania http://wiano.eu/article/1784

Linlada http://wiano.eu/article/1676