2014-02-22 Symbolika szat Maryi

Święte obrazy, zwłaszcza z wizerunkiem Maryi  - Królowej Polski były i są obecne w polskich domach i sanktuariach. Dla Joanny Paczos z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej był to powód, aby przyjrzeć  się symbolice szat Maryi.

Na sesji naukowej poświęconej strojom ludowym Lubelszczyzny w Gminnym Ośrodku Kultury w Borkach – Joanna Paczos opowiedziała o obrazach maryjnych.

Pokazała dwie ikony Maryi z Dzieciątkiem: Matkę Bożą Kalembrodzką i Matkę Bożą Nieustającej Pomocy. Są to obrazy przedstawiające Matkę Bożą w tradycyjnej symbolice kolorów.

Fot. Archiwum własne

M.B. Kalembrodzka oraz Nieustającej Pomocy

Szata Kalembrodzkiej jest czerwono-purpurowa, w kolorze kojarzonym z uczuciem, ziemskością. Został użyty taki kolor, aby zaznaczyć boskość ciała Maryi. 

Na drugiej ikonie granatowa tunika Matki Bożej podkreśla Jej niebiańskość. Na szacie przykrywającej głowę Maryi pojawiają się gwiazdy, podkreślające dziewiczość przed i po narodzinach Chrystusa.

Pod płaszczem znajduje się purpurowa tunika z charakterystyczną lamówką zwaną kajmą  - od rosyjskiego brzeg, rąbek. Szaty Maryi przedstawiane na obrazach związane są z chrześcijaństwem wschodnim – ruskim, ale też są widoczne elementy zachodnie.

Na obu obrazach włosy Maryi są schowane pod szalem. U Matki Bożej Nieustającej Pomocy widać piękny błękitny czepiec.

Na ikonach Matki Boskiej Horbowskiej i Matki Boskiej Orchowskiej  nastąpiła zamiana kolorystyki na znak współcierpiętnictwa z Chrystusem.

Jest ubrana w czerwoną tunikę – w kolorze szala Chrystusa, zaś jej szata na obu obrazach jest w kolorze granatowym, podkreślając jej niebiańskość. Podkreślono jednocześnie Jej Królewskość.

Fot. Archiwum własne

M.B. Horbowska oraz Orchowska

U Matki Boskiej Orchowskiej występują laminowania ozdobione rubinem – w kolorze purpury, szafirem – granatowym, a także szmaragdem  - w kolorze zielonym, a więc Ziemi. 

Bóg jest światłością, a więc u na ikonie Orchowskiej Chrystus i Maryja promienieje.

Na szacie Matki Boskiej Gułowskiej pojawia się już kolor zielony. Tunika wciąż jest utrzymywana w kolorze purpury. Natomiast Matka Boska Kodeńska jest przedstawiana jak hiszpańska dama dworu.

Fot. Archiwum własne

1. M.B. Gułowska oraz Horbowska

2. M.B. Kodeńska oraz Parczewska

Welon nie jest już pod płaszczem, ale przeniesiony na zewnątrz. Głowa nadal jest okryta welonem, ale włosy już z pod niego wystają, co akurat w wizerunku Maryi w Prawosławiu jest niedopuszczalne. 

Szata Matki Boskiej Kodeńskiej została mocno wyeksponowana – to dla podkreślenia charakteru Maryi - opiekuńczej, ochronnej.  Oddajemy się Maryi, przykryci szatą Maryi.

Matka Boża Parczewska przedstawiana jest jako Królowa Pokoju i Pocieszenia Żołnierzy Września. Króluje konkretnej grupie, a nie całemu regionowi.

Fot. Archiwum własne

1. M.B. Piaskowa oraz Pocieszenia

2. Mater Misericordiae - rzeźba i ikona

***

Tytuły nadane sanktuariom z cudownymi obrazami Matki Bożej na południowym Podlasiu:
- Kodeń – sanktuarium Królowej i Matki Podlasia 
- Leśna Podlaska – sanktuarium Opiekunki Podlasia
- Kolembrody – sanktuarium Królowej Rodzin
- Orchówek – sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia
- Radzyń Podlaski – sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy
- Parczew – sanktuarium Królowej Rodzin
- Wola Gułowska – sanktuarium Królowej PokojuPatronki Żołnierzy   Września

***

Szaty po Maryi są traktowane jako odzienie po Chrystusie. Odnaleziono pasek, tunikę i welon.

Elementy stroju szat Maryi
- kekryfolos (czepek, chusta na głowę)
- maforion (szal), często obwiedzony kajmą-lamówką
- suknia (tunika – Santa Camisia)
- pasek (szarfa)
- płaszcz

Fot. Archiwum własne

Pasek Maryi

Jest kilka wersji zdarzeń.

1. Szaty Maryi znalazł w jej grobie biskup Jerozolimy Juwenal. Na prośbę siostry cesarza Teodozjusza II – Pulcherii przesłał je do Konstantynopola. Wybudowała ona dla nich kościół Theotokos w Blachernos.

2. W innej wersji na odzienie Maryi natknęli się dwaj patrycjusze bizazntyńscy: Galbius i Candidus w domu pewnej Żydówki koło Jerozolimy w Kafarnaum, a w Blachernos – w specjalnej w tym celu zbudowanej kaplicy – strój złożyli cesarz Leon I i jego małżonka Verina (bądź Weronika). 

3. Trzecia wersja mówi, że w momencie Wniebowzięcia Maryja przekazuje św. Tomaszowi swój pasek. Po śmierci św. Tomasza pasek trafia z Indii do Edessy (Turcja). W V w. z Edessy jest przeniesiona do Homs (Syria). W XI w. podczas 1. Krucjaty Michał Prato otrzymuje pasek jako posag Miriam, córki prawosławnego kapłana-Miriam. Przed śmiercią Michała Prato pasek zostaje przekazany do bazyliki św. Szczepana w Prato (Włochy).

Fot. Archiwum własne

Wystawienie relikwi

Relikwiarz - Pasek Maryi z Archikatedry św. Szczepana w Prato jest pokazywany wiernym 5 razy do roku:
- na Boże Narodzenie
- na Wielkanoc
- 31 maja – na zamknięcie okresy maryjnego

- 15 sierpnia – w dniu Wniebowzięcia Matki Boskiej
- 8 września – w dniu Narodzenie Matki Boskiej

Podczazs chóralnego śpiewu wiernych za grzeszną ludzkość w światyni blacherneńskiej w Konstantynopolu, Andrzej Szalony ujrzał wówczas Bogurodzicę idącą w otoczeniu śś. Janów, Teologa i Chrzciciela na czele orszaku świętych.

Maryja wzywając do pokuty, a zarazem w nadzieji zdejmuje swój maforion i rozpościera go nad zgromadzonymi ludźmi w geście wspomożenia wszystkich oczekujących pomocy.

Fot. Archiwum własne

Pokrow, ikona

Syn Najwyższego przyszedł i zamieszkał we mnie, a ja stałam się Jego Matką. On przybrał szatę Swej Matki, zaś ona przybrała swe ciało Jego chwałą. (Hymni de Nativitatae Efrema Syryjczyka).

Zobacz też:

Moc gromnicy http://wiano.eu/article/779

Rytuały ludowe http://wiano.eu/article/241

Bukiety zielne http://wiano.eu/article/1164

Zielna na Kaszubach http://wiano.eu/article/1803

Bukiety z ziół http://wiano.eu/article/589