2015-03-29 Zabawy ludowe

Mazowieckie zabawy ludowe. Poniedziałek Wielkanocny zwany powszechnie Lanym Poniedziałkiem zawsze był dniem pełnym radości i uciech, spotkań towarzyskich, rozmaitych psot i swawoli, ale także licznych praktyk i zabaw o charakterze obrzędowym.

Czasy, kiedy turlanie jajek czy gra w kręga były powszechną formą spędzania czasu, odeszły w zapomnienie. Współczesne wielkanocne zabawy kojarzą nam się już wyłącznie ze zbijaniem jaj, bądź wzajemnym polewaniem się wodą.

Praktykowane dawniej formy rozrywki są obecnie zupełnie nieznane i niejednokrotnie wywołują zdziwienie, w szczególności wśród reprezentantów najmłodszego pokolenia. Lecz nic nie stoi na przeszkodzie, by je poznawać i praktykować, bowiem stanowią źródło doskonałej zabawy i integracji rodzinnej.

Tradycja dawnych form spędzania wolnego czasu przetrwała do dziś w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Jest tu nie tylko dokumentowana i pielęgnowana, ale także upowszechniana.

By lepiej poznać wielkanocne gry i zabawy sprzed lat, a nawet wziąć w nich udział, wystarczy wybrać się w Wielkanocny Poniedziałek do sierpeckiego skansenu.

Już niebawem - 6 kwietnia, teren ekspozycji muzealnej będzie przypominał swoisty plac zabaw praktykowanych dawniej w okresie wiosennym i wielkanocnym.

Turlanie jajek

Do dyspozycji zwiedzających zostaną przygotowane różnorodne formy rozrywki, a każda z nich wywoła z pewnością mnóstwo emocji i uśmiechu. Jedną z propozycji będzie turlanie jaj – zabawa związana w sposób bezpośredni z symbolem Świąt Wielkanocnych, polegająca na toczeniu jajek z pagórka. 

Rywalizację tę wygra osoba, której uda się zbić jajko przeciwnika, czyli właściciel jajka o twardszej skorupce. 

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

Gra w kręga

W związku z tym, że Wielkanoc to święto rodzinne, wśród wielkanocnych zabaw nie może zabraknąć gier zespołowych – takich jak np. gra w kręga. Polegająca ona na uderzaniu drewnianymi kijami w masywny krąg wykonany z pnia drzewa tak, by przekroczył on pole przeciwników.

Zwycięży ta drużyna, która jako pierwsza przerzuci krąg na stronę przeciwników.

Fot. Archiwum muzeum D. Krześniak

Huśtawki wielkanocne

Równie interesującą zabawą wiosenną o długiej i bogatej tradycji są huśtawki wielkanocne. Dawniej w Wielką Sobotę młodzieńcy budowali imponujące kilkumetrowe huśtawki z drewna, by bujać się na nich parami w Poniedziałek Wielkanocny.

Najbardziej zaskakujący jest jednak fakt, iż na huśtawkach bujano się stojąc! Wierzono, że zapewni to zdrowie i pomyślność, a także uchroni od bólu głowy przez cały rok.

Już w Poniedziałek Wielkanocny będzie można zasiąść lub stanąć na ogromnej huśtawce i w pełni oddać się zabawie.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

Polewanie sikawkami

Chyba nikt z nas nie wyobraża sobie Wielkanocnego Poniedziałku bez wody. Bo w Lany Poniedziałek być suchym po prostu nie wypada!

Dla zwolenników zwyczaju polewania się czekać będą duże drewniane sikawki oraz konkurs dyngusowy.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

Chodzenie na szczudłach, toczenie obręczy  

Ponadto, podczas pobytu w skansenie 6 kwietnia, będzie można spróbować swych sił w toczeniu obręczy, a nawet chodzeniu na szczudłach.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

Dawne wiosenne formy spędzania wolnego czasu zasługują na naszą uwagę i praktykowanie. A w sierpeckim skansenie w ramach imprezy „Gry i zabawy wielkanocne” będzie można nie tylko je poznać, ale także pobawić się w ten sam sposób, który kiedyś sprawiał największą radość naszym przodkom.

Poza udziałem w licznych grach i zabawach Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu   zachęca do zwiedzania dwóch wystaw okolicznościowych: "Wielkanoc na Mazowszu" prezentowanej w zabytkowych obiektach skansenu oraz „Pocztówkowy zawrót głowy”, która została przygotowana w budynku „A” (budynek kasy od strony ul. Narutowicza).

Pierwsza z wymienionych wystaw to cykl 11 ekspozycji przedstawiających zwyczajowe zajęcia domowe, jakim poświęcali się gospodarze w okresie od Środy Popielcowej do Wielkanocnego Poniedziałku.

Wystawę wielkanocną otwiera dwór, gdzie w jadalni zgromadzone zostały potrawy  oczekujące na poświęcenie przez księdza.

W XVIII- wiecznym kościele z Drążdżewa znajduje się Grób Pański, przy którym wartę sprawują straże grobowe - „Turki”.

Wnętrze jednej z chałup wypełniają charakterystyczne dla okolic Sierpca palmy wielkanocne wykonywane z gałązek wierzby, bukszpanu, trzciny i kolorowych bibułowych kwiatów.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

1. Wicie palm

2. Stół z potrawiami wielkanocnymi  

W kolejnej ujrzeć można wypieki przygotowywane na wielkanocny stół. Następne domostwa chłopskie prezentują między innymi: tradycyjne techniki zdobienia jaj wielkanocnych, przygotowywania papierowych firanek oraz ozdób ściennych, proces wykonywania świeczek do Grobu Pańskiego, a nawet obyczaj chodzenia „po wykupie” z gaikiem oraz kogutkiem.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

Chodzenie z kogutkiem

Uzupełnieniem ekspozycji jest wachlarz pokazów prac wiosennych i wielkanocnych, które będzie można podziwiać na terenie zagród.

Tymczasem wystawa „Pocztówkowy zawrót głowy” prezentuje zbiór  kartek wielkanocnych sprzed lat.

Jest to jedna z wielu kolekcji pamiątek Mariana Sołobodowskiego – miłośnika sztuki i działacza społecznego. Cały zbiór liczy 470 pocztówek, natomiast w ramach ekspozycji podziwiać można ponad 200 z nich.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

Kartki wielkanocne

Pocztówki wielkanocne zdumiewają bogactwem kolorystyki, różnorodnością tematyczną i obfitością motywów. Mamy więc pocztówki – fotografie z portretami czy scenkami, których bohaterowie pozują z wielkanocnymi symbolami, pocztówki nawiązujące do folkloru regionalnego, te których głównymi bohaterami są zwierzęta, bądź dzieci oraz z tradycyjnymi motywami scen biblijnych.

Obie wystawy prezentowane są na terenie skansenu do końca maja.

Agnieszka Jezierska – Chalicka

Zobacz też:

Wielkanocne kartki

Palmowa w Sierpcu

Wielkanoc na Mazowszu

Zwyczaje i obrzędy wielkanocne

Gry i zabawy ludowe