2015-08-12 Kogut symbol ludowy

Kogut potrafi być największym tyranem w stadzie, ale też jego upierzenie jest najpiękniejsze. Szczególnie kogut zielononóżki prezentuje się dostojnie. Z powodu jego wyglądu, przejmowania władzy w stadzie i czujności stał się symbolem w sztuce ludowej, zwłaszcza wycinanki łowickiej.

Kogutowi przypisywano magiczną moc.

Fot. Archiwum własne

1. Kogut zielononóżki

2. Gwizdek

3. Wycinanka łowicka

4. Serwetka - haft ludowy

Kogut zielononóżki ma duży, pojedynczy grzebień, policzki i zausznice są czerwone, oczy o pomarańczowej tęczowce. Pióra na piersi, brzuchu, udach oraz pokrywy skrzydeł są czarne. Sterówki oraz sierpówki ogona są metalicznie czarne z zielonkawym połyskiem.

Grzywa i siodło pomarańczowe. Skok nagi, zielony, u starszych osobników szarozielony.

Ten piękny kogut może zdominować całe otoczenie. Jeśli na jego terytorium wkroczy intruz, nawet człowiek , może zaatakować z wielkim impetem.

W kulturze ludowej ptak ten był uważany nie tylko za czujnego, bo piejąc budził wszystkich o świecie, ale też przewidującego.

Pianie koguta w progu oznaczało rychłe nadejście gości, trzykrotne pianie mogło wróżyć śmierć lub pożar. Pianie koguta zamkniętego na noc w nowo wybudowanym domu zapowiadało pomyślność przyszłym mieszkańcom.

Kogut przepowiadał też pogodę. Jego zachowanie nie określało jednak jaka będzie pogoda, ale zapowiadało jej zmianę.

Często blaszanego koguta umieszczonego na dachu używano jako wskaźnika wiatru. Wiązały się z tym przysłowia określające zmienność poglądów odnoszące się do zmiany zdania: „obraca się jak kurek na wietrze" lub "z której strony zawieje taką ma opcję". Przysłowia określają zmienność poglądów w zależności od tego co jest dla nas korzystniejsze.

Właśnie za swoją niezwykłą moc został uznany za symbol łowickiej sztuki ludowej. Kogut pojawia się nie tylko na łowickich wycinankach. Twórcy nie tylko z Łowicza malują go, haftują, oddają mu szczególne miejsce w swojej twórczości.

Kogut pojawia się także w obrzędach. Podczas Niedzieli Palmowej kawalerowie obnosili koguta po wsi. Zdarzało się, że ptaka wcześniej upijano, zdobiono kolorowymi wstążkami i przytwierdzano do specjalnego wózka z obrotowa platformą. Podczas takiej wycieczki przerażony kogut piał w niebogłosy – miało to zapewnić urodzaj na polach i w sypialni.

Pianie udawały gliniane gwizdki w kształcie koguta, sprzedawane na odpustach.

Kogut moty ludowy