2016-02-29 Estońskie rękawiczki

Rękawice stanowią dla Estończyków niezbędny element ubioru podczas śnieżnej i mroźnej zimy. Te ciepłe, kolorowe rękawiczki mocno zakorzeniły się w kulturze ludowej. Dawniej Estończycy wierzyli, że chronią je od nieszczęść i zła.

Ponad 5 tys. rękawiczek posiada Estońskie Muzeum Narodowe.
Zaledwie niewielką część tych zbiorów pokazało Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie.

Fot. Archiwum własne

Estońskie rękawiczki - Fragment wystawy w PME

W czasie zimy Estończycy zużywali dwie lub trzy pary rękawiczek. Najczęściej nosili rękawiczki z jednym palcem, te pięciopalcowe stały się bardzo popularne dopiero w XIX w. Dekoracyjne wzory na rękawiczkach przetrwały wieki, przekazywane z pokolenia na pokolenie. 

Początkowo rękawiczki wyrabiano z bezbarwnej wełny. Kolorowe były jedynie wzory umieszczone na przegubach wokół nadgarstków. W XVIII w. rękawiczki w całości pokrywano zdobieniami. Były one cieplejsze i bardziej wytrzymałe.

Fot. Archiwum własne

Fragment wystawy w PME

1. 2. 3. Rękawiczki z ozdobieniami na przegubach

4. Wyrabianie rękawiczek za pomocą igły

Zanim nauczono się dziergania na drutach, rękawiczki wyrabiano za pomocą igły. Wykonane w ten sposób tkaniny wyglądały jakby poddano je spilśnianiu, aż do uzyskania gęstej tkaniny podobnej do filcu. Tak wyrabiane rękawiczki były ciepłe i się nie pruły.

Estończycy wierzyli, że umieszczone na rękawiczce wzory przynoszą szczęście lub chronią od zła. Mając do przejechania dłuższy dystans, mężczyźni umieszczali parę rękawiczek za pasem nawet w ciepłe letnie dni.

Fot. Archiwum własne

Estońscy podróżnicy z rękawiczkami za pasem

Rękawiczki odgrywały ważną rolę w wierzeniach związanych z płodnością. Przygotowując się do ślubu, panna młoda dziergała dziesiątki par rękawiczek, czasami nawet 50 lub 100 par.

Pierwsze pary były używane podczas zalotów. Przywiązanie rękawiczek paskiem do pustej butelki oznaczało, że kobieta przyjęła oświadczyny.

Kolejna para była przywiązana zalotnikowi do szyi. Rękawiczki wysyłano także do matki i sióstr przyszłego pana młodego.

Jednym z nieodzownych rytuałów weselnych było rozdawanie podarków ze skrzyni posagowej panny młodej jej nowym krewnym, a także tym, którzy pomogli w organizacji wesela.

Panna młoda pozostawiała parę rękawiczek na studni, na progu swojego nowego domu, przywiązywała do krowich rogów itd. Zwyczaj przekazywania prezentów przez pannę młodą jest związany z pradawną ceremonią ofiarną.

Fot. Archiwum własne

Fragment wystawy w PME

1. 2. 3. Rękawiczki - część stroju weselnego

4. Para Estończyków ze swoimi weselnymi rękawiczkami

Rękawiczki stanowiły też część stroju weselnego. Zarówno panna jak i pan młody byli ubrani w rękawiczki podczas ceremonii ślubnej i nie zdejmowali ich nawet zasiadłszy do stołu weselnego.

Dzisiaj Estończycy zapomnieli już większość zwyczajów związanych z rękawiczkami, jak również nazwy występujących na nich wzorów. Przetrwała umiejętność dziergania na drutach. W szkole dziewczynki muszą wykonać przynajmniej jedną parę rękawiczek.

W podtrzymywaniu dawnych tradycyjnych sposobów robienia na drutach i wzorów pomaga także nauczanie rękodzieła narodowego w Akademii Kultury w mieście Viljandi.

Fot. Archiwum własne

Estońskie rękawiczki - fragment wystawy w PME

Studenci wykonują kopie rękawiczek będących eksponatami w kolekcji Estońskiego Muzeum Narodowego. Tworzą też nowe rękawiczki przy użyciu dawnych wzorów i kombinacji kolorystycznych, wskrzeszono także umiejętność dziergania rękawiczek igłą. Zebrano ponad 200 nazw wzorów na rękawiczkach.

Zobacz też:

Stroje słowiańskie

Zapomniane stroje

Czas świętowania

Stroje ludowe

Muzea i skanseny\Warszawa\państwowe muzeum etnograficzne