2011-06-21 Kwiat paproci

Z dawną obrzędowością świętojańską wiązały się liczne wierzenia ludowe, mówiące o istnieniu kwiatu paproci kwitnącym w nocy w wigilię Świętego Jana (23/24 czerwca). Osoba, która go odnajdzie miała zapewnione bogactwo i szczęście przez całe życie.

Fot. Paproć. Współcześnie - by zabawa była udana - kwiatem paproci mogą być różnego rodzaju fanty do odnalezienia lub wcześniej przygotowane sztuczne kwiaty

Kwiat paproci świeci w nocy niezwykłym blaskiem i rozkwita tylko na tę jedną chwilę. Strzegą go czarownice i diabły. Aby zapewnić sobie szczęście i bogactwo trzeba go zerwać dokładnie o północy.

Wierzenia ludowe nakazują, by poszukując kwiatu rozebrać się do naga, przepasać na krzyż - zielem bylicy, różańcem lub szkaplerzem i trzymać w ręku Pismo Święte lub modlitewnik. Wszystko po to, by odstraszyć demony.

Gdy już paproć zostanie odnaleziona, trzeba nakreślić wokół niej krąg, kredą święconą. Podłożyć pod roślinę białe płótno. Strząsnąć kwiat, zawinąć materiał i zawiązać węzeł.

Następnie tobołek zanieść do domu w milczeniu i nie oglądając się za siebie. Położyć na ołtarzyku domowym lub za obraz święty.

Fot. Grafika archiwum muzeum

Noc świętojańska

Aby tradycji stało się zadość, Białostockie Muzeum Wsi zaprasza 24 czerwca w godzinach 18.00-22.00 na Noc Świętojańską – zabawę plenerową „Poszukiwanie kwiatu paproci”.  

Szczęśliwy znalazca otrzyma nagrodę - zaproszenie dla dwóch osób na romantyczną kolację do Folwarku Nadawki. Zgodnie z tradycją o zachodzie słońca będą puszczane na stawie wianki ze świeczkami, z których panny będą mogły wróżyć o swoim zamążpójściu.

Noc Świętojańska to święto obchodzone z okazji początku lata. Wywodzi się ono od słowiańskiego święta ognia, wody, miłości i płodności zwanego Nocą Kupały lub sobótką.

Jednym z najważniejszych atrybutów tego święta były ogniska, wokół których zebrana młodzież tańczyła i urządzała zabawy.

Chłopcy popisywali się zręcznością skacząc przez płomienie. Czasami skakano przez ogień parami trzymając się za ręce. Udany skok wróżył gorącą miłość i wierność aż po grób. 

Wigilia św. Jana to przede wszystkim czas zalotów i wróżb matrymonialnych. Przed zachodem słońca dziewczęta puszczały na staw lub strumień po dwa wianki, uwite z nawrotku i macierzanki.

Jeśli wianki zeszły się z sobą, uważano że dziewczyna „zejdzie się z tem chłopcem, na chtornego ma pomyslenie”. Czasami każda z dziewcząt puszczała po jednym wianku, i z tego w którą stronę popłynął, wynikało skąd przybędzie jej mąż.

Bywało, iż wianek przymocowywano do deseczki, przytwierdzając dodatkowo świeczkę. Obserwując sposób płynięcia wianka dziewczęta wróżyły sobie przyszłość. Oprócz pojedynczych wianków robiono także duży wieniec od całej grupy, i puszczano go na wodę na szczęście wszystkich zebranych.

Tej nocy szczególnych właściwości nabierała również woda. Wierzono, iż od tego momentu można się w niej bezpiecznie kąpać.
Obecnie obrzędy świętojańskie, zatraciwszy swoje pierwotne znaczenie, stały się dobrym pretekstem do organizowania spotkań i zabaw.

W trakcie imprezy plenerowej organizatorzy przewidzieli liczne konkursy i zabawy. Do tańca w remizie z Rudki będzie przygrywać Kapela Siemiona.

Zobacz też:

Świętojańskie Wianki http://wiano.eu/article/1092 

Noc Świętojańska (o tym jak odstraszyć zło)  http://wiano.eu/article/529