2011-08-24 Stroje ludowe

Muzeum Etnograficzne w Toruniu posiada bogate zbiory strojów ludowych z różnych regionów Polski. Zachwycają barwnością i różnorodnością. Wręcz szkoda skrywać je w muzealnych magazynach. Zrodził się więc pomysł, by tę dawną modę wiejską, zaprezentować szerszemu gronu odbiorców.

W atrakcyjnej scenerii parku etnograficznego – na jednym z wakacyjnych spotkań z cyklu Etnoczwartki - pracownicy muzeum zorganizowali pokaz. Modelki zaprezentowały stroje odświętne z czterech regionów Polski: Łowicza, Kujaw, Kurpiów i Podhala.

Fot. Archiwum muzeum

1. Lalki w strojach ludowych

Ubiory te były traktowane na wsi jako stroje niezwykłe, zakładane tylko na uroczyste okazje. 

Pomysł spotkania okazał się trafiony. Uczestnicy nie tylko obejrzeli piękne stroje, ale także przymierzali dowolne elementy odzieży. Powodzeniem kobiet cieszyły się aksamitne spencerki, a także koszule i zapaski łowickie, mężczyzn - góralskie pasy i kujawskie katanki.

Fot. Archiwum muzeum

1. Łowicki pasiak 2. Góralska cucha

Jednak największy entuzjazm uczestników spotkania wywołały podhalańskie gorsety kobiece haftowane koralikami, a także cucha (góralskie wierzchnie ubranie)  i portki z folowanego sukna, zdobione kolorowymi parzenicami.

Fot. Archiwum muzeum

1. Dziewczynka w podhalańskim gorcecie

2. Cucha góralska wzbudziła duże zainteresowanie

Aby docenić kunszt wiejskich hafciarek, zebrani mogli doświadczyć też trudu ozdabiania odzieży haftem. Każdy z uczestników wykonał dla siebie fragment kujawskiego wzoru ściegiem łańcuszkowym.

Fot. Archiwum muzeum

Wzorniki kujawskie

Strój paradny był rodzajem manifestacji zamożności, niezależności i dbałości o estetykę, a także poczucia więzi ze współmieszkańcami i przynależności do określonej wsi czy parafii. 

Wygląd stroju – jego kolorystyka, krój i zdobienia zmieniały się z biegiem czasu. Szczególnie intensywny rozwój przypadł na koniec XIX i początek XX wieku.

Aby uwypuklić zmiany, jakie następowały w poszczególnych elementach strojów, prowadzący pokaz zestawił odzież starszego typu, szytą z surowców własnego wyrobu, z wyrobami nowszymi z tkanin produkcji fabrycznej.

Uczestnicy zobaczyli dwa modele łowickiego przyodziewku. Odzież z końca XIX wieku składającą się z kiecki uszytej z wełnianego samodziału - pasiaka o dominującym kolorze pomarańczowym i płóciennej koszuli z haftem polskim lub szyciem ruskim.

Dzięki pojawieniu się barwników anilinowych na początku XX wieku, kobiety mogły wprowadzić do strojów dodatkowe barwy. Dlatego już w pasiakach z dwudziestolecia międzywojennego przeważa zimna kolorystyka – zielenie, fiolety i niebieskości. Koszule zdobione są haftem płaskim i richelieu.

Z kolorowych, wełnianych, samodziałowych pasiaków szyły kiecki – kitle także Kurpianki z Puszczy Białej. Uczestnicy podziwiali misterne czerwono-czarne hafty inspirowane wzorami z chust tureckich wyszywane na koszulach z płóciennych samodziałów.

Fot. Archiwum muzeum

Pokaz stroju kurpiowskiego z Puszczy Białej

Tradycyjny strój kurpiowski zanikł na początku XX wieku. Wynikało to zapewne z ubóstwa mieszkańców i braku funduszy na drogie tkaniny i zdobienia, które zastąpiono lichymi wyrobami przemysłowymi.

Prowadzący spotkanie pokazał także elementy kujawskiego przyodziewku. Oskar Kolberg pisał, że „Kujawiak nosi się bogaciej, przykrywa suciej a fałdzisto”. W strojach z tego regionu bardzo wyraźnie widać wpływ XVIII i XIX wiecznej, polskiej i europejskiej, mody miejskiej.

Fot. Archiwum muzeum

Prezentacja stroju kujawskiego

Kolorystyka była tu bardziej stonowana, przeważała barwa granatowa i czerwona oraz dobre gatunkowo tkaniny wyrobu fabrycznego.

Mężatki ukrywały włosy pod czepkiem, który dodatkowo zdobiły piękną jedwabną chustą od mieniącej się barwy nazywaną kaczorówką.

Joanna Sójka-Tomczyk,
Muzeum Etnograficzne w Toruniu

Zobacz też:

Stroje ludowe http://wiano.eu/article/810

O strojach ludowych http://wiano.eu/article/1177