2011-11-27 Śląsko Wilijo

Prezentację bożonarodzeniowych zwyczajów na Śląsku, m.in. wodzenie niedźwiedzia,  będzie można zobaczyć podczas imprezy pod nazwą „Śląsko Wilijo” w Górnośląskim Parku Etnograficznym w Chorzowie.  Nie zabraknie regionalnych potraw, stoisk twórców ludowych oraz świątecznego wystroju obiektów muzealnych.  
 
Impreza odbędzie się 11 grudnia.

Fot. Archiwum muzeum

Prezentacja twórczości ludowej i śląskiej obrzędowości

Najbardziej charakterystycznym przykładem zapustnej obrzędowości na Górnym Śląsku jest „wodzenie niedźwiedzia”.

Nie wszędzie na Śląsku obrzęd ten przebiega identycznie, różne też występują regionalne nazwy: „Bery” czy „Misie”, wszędzie jednak centralnym punktem obrzędowej struktury jest „niedźwiedź”.

Postać tę odgrywa mężczyzna odziany w charakterystyczny strój wykonany ze słomy. Sam strój wymagał od osoby odtwarzającej postać „ niedźwiedzia” sporej tężyzny fizycznej i wytrzymałości. Ubierany od wczesnych godzin rannych mężczyzna przez cały dzień nosił na sobie do 40 kilogramów.

Fot. Archiwum muzeum

Korowód towarzyszący niedźwiedziowi

Korowód postaci towarzyszących „niedźwiedziowi” różni się w zależności od regionu, czy miejscowości.

I tak, w niektórych „niedźwiedzia” prowadzi na łańcuchu Gajowy, gdzie indziej na sznurku – Poganiacz. W większości przypadków w grupie przebierańców występuje Kominiarz, smarujący napotykane osoby sadzą. Ponadto spotkać można w towarzystwie „niedźwiedzia” Parę Młodą, Doktora, Strażaka, Masarza, Babę, Cyganki czy Żyda.

We wszystkich miejscowościach „ niedźwiedzia” oprowadza się od gospodarstwa do gospodarstwa, gdzie tańczy on z gospodynią lub gospodarzem w takt muzyki, przygrywanej przez asystujących grupie muzykantów. Ważnym punktem wizyty w obejściu jest „skubanie niedźwiedzia” polegające na wyciąganiu odrobiny słomy z kostiumu.

Taniec z „niedźwiedziem” oraz uskubana słoma podkładana w kurnikach co by kury lepiej niosły ma zapewnić gospodarzom, pomyślność i wszelki dostatek. Niedźwiedź w obrzędzie reprezentuje siły witalne i rozrodcze.

Tomasz Liboska

Zobacz też:

Obrzędy zapustowe http://wiano.eu/article/830

Szczodraki na kolędę http://wiano.eu/article/748