2012-02-12 Słomiany dach

Słomiane dachy dzisiaj należą do ekskluzywnych, a były jeszcze powszechne w latach 60.tych dwudziestego wieku. Wtedy jednak były symbolem biedy. Dzisiaj jesteśmy pod ich wielkim urokiem.

Obecnie słomy używa się do krycia dachów zabytkowych obiektów w skansenach. Ze względu na zagrożenie przeciwpożarowe niezwykle rzadko osoby prywatne decydują się na takie pokrycie dachu. Ale i dekarze, którzy potrafią ze słomy ułożyć piękne pokrycie, są nieliczni.

Fot. Archiwum własne

1. Sobiatyno  2. Skansen w Ciechanowcu

3. Skansen w Toruniu 4. Skansen w Radomiu

Do pokrycia dachu używa się słomy żytniej lub pszennej. Ma być pomłócona cepami lub szerokomłotną młocarnią. Nigdy nie stosuje się słomy z omłotów kombajnowych, bowiem źdźbła ulegają zgnieceniu i połamaniu.

Fot. Archiwum - skansen w Sierpcu

Młócenie zboża cepami

Od słomy bardzo dokładnie należy odciąć kłosy. Nawet po wymłóceniu mogą pozostać w nich ziarna. Wtedy na naszym dachu byłby raj dla myszy!

Fot. Archiwum własne i muzeum

1. Chata na Podlasiu 2. Skansen w Sierpcu

3. Skansen w Sierpcu  4. Skansen w Sierpcu

5. i 6. Skansen w Sierpcu

Słomę trzeba też wyczyścić z chwastów. Musi być świeża. Zbutwiała nie nadaje się do użytku.   Trwałość dachu ze słomy – w zależności od staranności wykonania i od spadku dachu – wynosi od 25 lat do 50 lat. Dach do krycia słomą musi mieć nachylenie co najmniej 45-50 stopni.

Fot. Archiwum własne

1.i2. Skansen Kuligów

Słomę wiąże się w snopki, które układa się, poczynając od okapu do kalenicy. Pierwsze dwa rzędy snopków układa się knowiem do dołu, a kłosami do góry. Kolejne kłosami w dół. Zawsze na zakład – tak, aby górne snopki pokrywały 2/3 długości dolnych.

Snopki przywiązuje się do łat powrósłami (ukręconymi ze słomy), wikliną lub drutem. Łaty muszą mieć grubości 5-8 cm, a nabija się je w rozstawie co 30-40 cm.

Fot. Archiwum skanseny.net

1. Skansen w Lublinie 2. Markowa

3. Wystawa w skansenie radomskim

Kalenice pokrywa się wałkami ze słomy i warstwą słomy przymocowując je krzyżakami drewnianymi, aby wiatr nie zrywał słomy. Na koniec dach trzeba sczesać grabiami i przyklepać.

Teraz można dostać impregnaty, aby zabezpieczyć słomę przed ogniem. Ludowy sposób był następujący: strzechę polewało się gliną o gęstości śmietany, następnie rozczesuje grabiami.

Impregnat gliniany powtarza się co 2-3 lata. Niestety, taki zabieg na estetykę dachu nie wpływa.

Na metr kwadratowy pokrycia potrzeba: łaty – 3 m, gwoździe 4 calowe – 0,10 kg, słoma żytnia - 25-30 kg.

Zobacz też:

Żniwa w skansenie (m.in. jak pozyskuje się słomę) http://wiano.eu/article/1171 

Wiejskie dachówki http://wiano.eu/article/1327