2013-05-17 Zielone Świątki

Oprowadzanie umajonych wołów i korowód smolarzy – to główne punkty Festynu Zielonoświątkowego, organizowanego przez Muzeum Rolnictwa w Szraniewie. Zielone Świątki, które w tym roku wypadają 19 maja, są świętem ludowym pełnym zabaw i obrzędów.  

Najważniejszym atrybutem tego święta jest zielona gałąź, którą mai się domy i zagrody oraz stroi się w nią dziewczęta i chłopców, także zwierzęta.

Fot. Archiwum muzeum

1. Umajony wół

2. Umajone dziewczęta

Święto ma swoje korzenie w obrzędowości związanej z uprawą roli. Wiosna napawała rolnika nadzieją, że plon będzie obfity i że zbiory się udadzą.

Nauczony długim doświadczeniem gospodarz zdawał sobie sprawę, że burze, grad czy posucha zagrażają plonom. Mogą w ciągu kilku minut zniweczyć jego wysiłek i pracę. Stara się więc różnego rodzaju obrzędami i zabiegami magicznymi wspomagać przyrodę, aby zapewniła mu wysokie zbiory.

Fot. Archiwum muzeum

Burze i grad mogą zniszczyć np. piękne kwiaty owocowych drzew

Jednym z takich dni zaklinania są Zielone Świątki, w które ludzie odczyniają zabawy pogańskie przepędzają demony, zagrażające ich zagrodom, grają, tańczą i śpiewają i co najważniejsze ubierają (czyli mają – maić – nazwa od miesiąca maja) domy w zielone gałęzie, które przynoszą domowi i zagrodzie żywotną siłę i moc.

Zatykają też gałązki w zagony i oprowadzają po polach młodą pannę, przybraną w zieleń. Wiąże się z tym wierszyk „Gdzie królewna chodzi, tam pszeniczka rodzi, gdzie królewna nie chodzi, tam pszeniczka nie rodzi".

Dawniej oprowadzano też przybranego w zieleń chłopca.

Wiele zwyczajów zielonoświątkowych jest związanych z hodowlą bydła.

W tym dniu w Wielkopolsce wybierało się króla pasterzy. W Zielone Świątki pasterze i pasterki starali się, aby ich bydło znalazło się pierwsze na pastwisku. Rychło rano wyganiali trzodę na pastwisko, pędzili prze całą wieś na łąkę. 

Kto ostatni przypędził bydło na pole, musiał za karę paść całe stado, podczas gdy inni się bawili. Król i królowa przebierali się w kwiaty, wstążki i świecidełka.

Maiło się też wybranego wołu zielenią. Wszyscy formowali pochód i tak obchodzili wieś zbierając datki. Przebrany wół musiał być wykupiony przez właściciela.

Fot. Archiwum muzeum

1. Umajony wół

2. Pochód pasterzy

Wieczorem odbywała się wspólna uczta i zabawa.

Festyn Zielonoświątkowy w Muzeum w Szreniawie pokaże zwyczaje z terenu Wielkopolski, Śląska, Łowicza oraz Sieradza. Odbędą się mini inscenizacje, prezentujące oprowadzanie umajonych wołów i korowód smolarzy.

Smolarze byli to wytwórcy smoły i mazideł. Wiosną, kiedy rolnicy przygotowywali maszyny do prac na polu zjawiali się we wsi by sprzedać swój towar.

Fot. Archiwum muzeum

Smolarze

Przebierańcy „smolarze” w trakcie pochodu zielonoświątkowego nieśli wiadra z błotem i sadzą. Smolili sadzami biegnące za nimi dzieci lub obrzucali je błotem. Na szczęście, żeby się dobrze wiodło. Za smolenie przebierańcy dostawali jaja, wkładali je do kosza na wozie. Na nim wieźli gałęzie brzozy. 

Impreza w Szreniawie rozpocznie się od sypania kobierców kwiatowych, także na szczęście.

Fot. Archiwum muzeum

Sypanie kobierców kwiatowych

Aby odeprzeć skutecznie od swojego domostwa demony będzie można zapoznać się z ziołami i ich magicznymi właściwościami, poznać całe spektrum wierzeń, czarów i rytuałów.

W festyn zielonoświątkowy nie może zabraknąć zabaw. Muzeum adresuje je przede wszystkim do najmłodszych. Znaczna część terenu zostanie oddana we władanie dzieci, które wkroczą w krainę zabaw, gier, konkursów i innych atrakcji.

W umajonej zagrodzie będą wyplatane wianki. Najodważniejsi będą mogli pomalować swoją twarz, tak jak to kiedyś robili smolarze. Przewidziane są też pokazy baniek mydlanych.

Fot. Archiwum muzeum

Pokaz maszyn rolniczych

Zważywszy na to, że zabawa zielonoświątkowa odbywać się będzie na terenie muzeum rolnictwa, organizatorzy pokażą też sposoby wytwarzania sera owczego oraz narzędzia rolnicze z kolekcji muzealnej.

W programie przewidziane są również warsztaty interaktywne filcowania, découpage’u i scrapbookingu.

Zobacz też:

Zielone Świątki na Podlasiu http://wiano.eu/article/1703

Zabawy zielonoświątkowe http://wiano.eu/article/1050

Chodzenie z kustem http://wiano.eu/article/1073