2014-01-26 Koło garncarskie

Koło garncarskie stało się niegdyś nowinką techniczną. Dzisiaj trudno uwierzyć, że to prymitywne urządzenie mogło stać się przełomem w lepieniu garnków.

Zanim jednak je wymyślono, co miało miejsce tysiąc lat temu, kobiety, bo one się głównie tym zajmowały, zespalały wałeczki z gliny. Tak jak plecionkarze warkocze słomy przy słomianej beczce.

Fot. Archiwum własne

1. Lepienie na kole garncarskim

2. Miseczka ulepiona z gliny w formie serca

Początkowo koło garncarskie było jednotarczowe, napędzane ręcznie. Jedna osoba lepiła, a druga wprawiała je w ruch. Naczynie raczej obtaczano niż lepiono z masy glinianej.

Potem dopiero pojawiły się koła dwutarczowe napędzane nogą. Takie jak obecnie widzimy w warsztatach garncarskich. Dzięki nowemu urządzeniu garnki mogły być dokładnie wygładzone. Koło można bowiem wprowadzić w szybsze obroty, a garnki toczyć (czyli wyciągać i modelować) z jednego kawałka gliny.

Każdy z nas może spróbować tej sztuki, poczuć przesuwającą się glinę między palcami. Wystarczy tylko odwiedzić warsztat garncarski lub też skorzystać z pokazów garncarzy, organizowanych podczas festynów folklorystycznych przez muzea etnograficzne.

W Muzeum Etnograficznym w Toruniu najczęściej za kołem siadały dzieci. Lepiły swoje pierwsze garnki pod kierunkiem twórczyni ludowej. Prace swoją zaczynały od moczenia rąk w wodzie, aby uzyskać „poślizg” toczonej gliny.

Fot. Archiwum własne

1. Przygotowanie do lepienia: założenie fartucha, zmoczenie rąk w wodzie

2. Przygotowanie do lepienia: ustawiamy wodę z gąbką w misce

Kawałek gliny w formie bułeczki kajzerki układały na kole garncarskim.

Po wprawieniu koła w ruch dwoma kciukami zbliżonymi do siebie wyciskały w glinie dziurkę. Następnie rozszerzały ją i pogłębiały, wyciągając ścianki przyszłego naczynia.

Po nadaniu odpowiedniego kształtu, odcinały drucikiem swoje naczynie od koła. Ich dzieło było już gotowe. Musiało jeszcze wyschnąć, co mogło porwać może nawet i dwa tygodnie. Potem powinny je ponownie przynieść do warsztatu, by wypalić w piecu.

Jak ulepić miseczkę na kole garncarskim

Zobacz też:

Jak lepić z gliny http://wiano.eu/article/2229

Pokaz garncarstwa http://wiano.eu/article/2193

Toczenie garnków http://wiano.eu/article/2185

Lepienie z gliny http://wiano.eu/article/1867

Koło garncarskie http://wiano.eu/article/1833

Lepienie garnków http://wiano.eu/article/1137