2014-06-07 Zielone Świątki

W Muzeum we Wdzydzach Kiszewskich w Zielone Świątki odbędzie się majenie chałup i obejść gospodarskich, krzyży i kapliczek. Wyplatane też będą wieńce z liści klonu, dębiny, brzozy i polnych kwiatów na rogi i kałduny krów, gęsie szyje i karki psów. 

Zwiedzający zagrają na liściu lub źdźble trawy. Nauczą się rozpoznawać liście klonu, brzozy, dębu, lipy, grabu i tataraku. Zagrają też w Zielone.

Fot. Archiwum muzeum

1. Majenie krzyży

2. Wyplatanie wieńców

Zesłanie Ducha Świętego powszechnie nazywane Zielonymi Świętami obchodzi się 50-go dnia po Wielkanocy w pełni wiosennego rozkwitu pól, łąk i ogrodów. W tym roku święto to przypada 8 maja.

Zwyczaje, obrzędy rolnicze i pasterskie połączone z zaklinaniem płodności urodzaju, wzięły swój początek z pogańskich obrzędów wiosennych. Większość zwyczajów zielonoświątkowych ma charakter świecki.

Najważniejszym atrybutem świąt są zielone gałęzie jako symbol wiosny, plenności i obfitych zbiorów. Zielone gałęzie chronią również od czarów, zarazy oraz wszelkiego zła. Stąd wynika ich powszechna obecność w obrzędach i zwyczajach praktykowanych tego dnia - majeniu domów, obejść, zwierząt.

Fot. Archiwum muzeum

1. Zielona gałąź zatkana w strzechę

2. Majenie izb

Na Kaszubach mai się domy i obejścia zatykając gałązki brzozy, lipy, klonu lub grabu za odrzwia, płoty i furty, a w domu za święte obrazy, które również niekiedy przystraja się niezapominajkami lub innymi polnymi kwiatami.

Dawniej pokrywano także podłogi sieni, izb chałup oraz podwórza zielonym, pachnącym tatarakiem. Tradycja majenia domów jest do czasów obecnych najbardziej wyrazistym i powszechnym zwyczajem Zielonych Świątek.

Fot. Archiwum muzeum

Majenie podłóg

Innym, praktykowanym jeszcze do niedawna na Kaszubach (do lat 40 -tych XX w.) był zwyczaj przystrajania bydła i zwierząt udających się na pastwiska w grube wieńce uwite z liści klonu, dębiny, brzozy i polnych kwiatów, głównie pospolitego mlecza i stokrotek. Zakładano je bydłu na rogi czasami karki i brzuchy, i wypędzano z zagród wśród donośnego trzaskania batami.

Najpilniejszego pastucha owijano zaś krzewiastym, żółto kwitnącym żarnowcem i oprowadzano uroczyście po wsi zbierając datki od gospodarzy – jaja, placek, pieniądze.

Podobne praktyki dotyczyły również powszechnie hodowanych na Kaszubach gęsi. Tym na szyje zakładano małe wianuszki z chabrów, opiekujące się nimi pasterki kwieciły także własne głowy polnymi kwiatami, chłopcy natomiast zatykali na czapce zieloną gałązkę.

W wielu zwyczajach Zielonych Świąt - takich jak obrzędy rolnicze i pasterskie połączone z zaklinaniem płodności urodzaju - odnaleźć można echo pradawnego, pogańskiego kultu drzew, wody, i ognia.

Na Kaszubach nie wszystkie z nich przetrwały; tak jak w wielu innych regionach Polski ich pochodzenie i dawne znaczenie zatarł upływający czas.

Wiadomo jednak, że pełniły ważną rolę w okresie wegetacji roślin, chroniły ludzi i zwierzęta, zapewniały im pomyślność, zdrowie, sprowadzały urodzaj i dobrobyt.

Gabriela Janik

Zobacz też:

Kartki na Zielone

Zielone Świątki

Majenie wołów

Chodzenie z królewną

Chodzenie z kustem